JUS standardizacija

Za čestice ispod 1 um smatra se da donja granica veličine čestice treba đa iznosi O,5 um (3). Ovaj kvalitet punila, " srednje finoće mlevenja" zađovoljava veliki broj jugoslovenskih proizvodjača punila, kao što su, na primer, sledeći proizvodi "Industrochema" iz Pule:

Dolomit Da 13O i 150

Kaolin extra i extra 1

Kaolin 130 D

Kalcit M-14O i 130 |

"Grubo mlevena" prirodna punila imaju znatno užu i manju primenu u industriji boja i lakova (odredjeni tipovi premaznih sredstava, kao što suna primer neke Vrste kitova i disperzionih boJa). Kod ovih punila su prisutne u znatnom delu čestice izmedju 3O i 50 Mm i čestice veće od 5O um (2). Za primenu u kvalitetnim pokrivnim premaznim sredstvima (posebno kada su u pitanju bela i pastelnih nijansi pokrivna premazna sredstva) sve se više koriste takozvana mikronizirana prirodna punila ili punila sa "velikom finoćom mlevenja". Osnovna karakteristika granulometrijskog sastava mirkoniziranih punila inostranih proizvodjača je da su sve čestice po svojoj veličini ispod 1lO um i da je prisutan znatan udeo čestica ispod

l um (kreće se od 15% do 25%). Kada se

posmatraju čestice ispod 1 um donju granicu čine čestice veličine Oo,1 um. Ovakav granulometrijski sastav (od O,1 um do 10 jm) imaju naprimer sledeća mikronizirana punila inostranih proizvodjača:

Vedar (I) (kalcit)

Supreme (II) (kaolin)

Speswhite (II) (kaolin)

Microdol extra (III) (dolomit) Microtalc AT extra i IT extra (III) (talk) Microcalcite VK extra (III) (kalicit)

Jugoslovenski proizvodjači mikroniziranih prirodnih punila po granulometrijskom sastavu se sve više približuju kvalitetu inostranih proizvodjača. Posebno se u tom smislu izdvajaju sledeći proizvodi "Industrochema" iz Pule:

Microbarit "O" čestice idu od O,5 do 16 Microcall "s" " M O 57 do, 15 Microcaolin "č" " _ O,5 doe 12 Microdolomit MJ " O,5 do 16 m Microtalk " 7 O,5 do l1O}m

Imajući u vidu granulometrijski sastav mikroniziranih prirodnih punila (O,1-1O0 jam)

i prirodnih punila "srednje finoće mlevenja (O,5-3O Nm), koji se pretežno koriste u premaznim sredstvima odabrana metođa za analizu ovoga sastava, obeju pomenutih grupa prirodnih punioca, mora da je u stanju da da tačne i reproduktivne rezultate u opesgu veličina čestica od O,1 do 3O um.

Metode za odredjivanje granulometrijskog

stastava Sve korišćene metođe za ođredjivanje ovog

sastava mogu se podeliti u sledećih pet grupa (4):

486

- prosejavanje

-– optički i elektronski mikroskop

- sedimentacione metode

- metode osetljivih zona

-– metode koje odredjuju sređnju veličinu čestice na osnovu merenja specifične površine, Prosejavanje (5)

Ovaj postupak je pogodan za odredjivanje raspodele čestica po veličini za "grubo mlevena" punila i praktično nema značaja u odredjivanju granulometrijskog sastava mikroniziranih punila i punila "srednje finoće mlevenja". Postupak se sastoji u prosejavanju na mokro ili suvo, date mase punila za dato vreme, kroz seriju sita različite veličine okaca (na primer U.S. standard Screen Scale sita, sita po DIN-u 4187, 4188 itd.) u vibracionoj mašini (na primer Ro-tap, Alpine itd.). Udeo praha, koji se zadržao na svakom situ, po prosejavanju, meri se kumulativnom metodom,

s obzirom da su okca najfinijih sita (na primer DIN 4188, dimenzija od 20 nm, metod prosejavanja može da služi kao postupak odredjivanja raspođele čestica po ve-

. ličini počev od 20 um pa naviše. U posled-

. nje vreme je u ovoj oblasti učinjen napre-

dak konstrukcijom takozvanih "mikro-preciznih sita" sa okcima čije dimenzije idu od 5 um, iO um, 15 um, 2O um, do 1OO um. Prosejavanje se vrši u ultrazvučnom vibratoru /proizvodjač ovih sita (slika 1) i vibratora (slika 2) je firma: RETSCH GMBH, HAAN - ZŽ. Nemačka, komercijalni naziv aparata je ULTRASCHALL-SIEBGERAT USG/. Ovim je omogućeno da se ovom metodom odredjuje granulometrijski sastav u opsegu od 5 do 1OO jm. Medjutim i pored ovih poboljšanja metTt:oda prosejavanja se ne primenjuje u odredjivanju granulometrijskcq sastava mikroniziranih prirodnih punila i orirodnih punila "srednje finocćm mlevenja”".

rtički i elektronski mikroskop

Ova dva instrumenta predstavljaju OSnOVne instrumente za analizu veličine čestice, koji poređ ovoga parametra omogućuju i odredjivanje:

- oblika i morfologije čestice - stepena aglomeracije čestica

Kod oba instrumenta u osnovi odredjiva-– nje granulometrijskog sastava se sastoji u odredjivanju veličine čestice i broja čestica date veličine, čime se automatski đobija brojčana raspodela čestica po veličini. Osnovnu manu ovih instrumenata čini dugo vreme potrebno za analizu, kao i, u slučaju elektronskog mikroskopa, visoka cena instrumenta. U novije vreme primenom automatskih digitalnih analizatora i automatskih brojača čestica date veličine, direktno vezanih za optički ili elektronski mikroskop, ostvaruje se znatna brzina analize i visok stepen reproduktivnosti analize granulometrijskog sastava mlevenih pigmenata i punila.