Naša stvarnost

_

i po 53

—

~

192 LJUDI—DOGAĐAJI—KKNJIGE

t

prikaže kao neki bogodani mudrac, da se građanska filozofija sa svim svojim neživoinim melfafizičkim apslrakcijama i apsurdima preruši u seosko ruho i profluri kao izvorna pamel.

Psiha i kultura malograđanskog infelektualca imali su udela u stvaranju komada iz seoskog života „Voda sa planine”. U tom komadu došlo je do jakog izražaja ono djede malograđanskog infelektualca da je grad korumpiran i pokvaren od dna do gore, da su na selu „u srcu prirode” samo elička čistofa i moralno zdravlje. U komadu je kroz iu psihu sivorena slika seljaka heroja, džinovske moralne snage, koja je kadra da svojom sopstvenom energijom i čvrslinom nadvlada sve negahivne sile usfremljene na dobro i progres sela.

Seljak Slanoje savlađuje olpor mržnju i pneprijaleljstvo opštinske vlasti, seoskih gazda i narodnog poslanika golovo sam, goloruk. Svi ga skoro napušlaju, klonuli ili zasfrašeni u borbi, ali on je jak i neoboriv kao priroda. On dovodi vodu u selo epskim naporom, kao u onoj legendi zidanja „Skadra na Bojani”, uziđujući u osfvarenje svoga zavela imovinu i egzistenciju svoje porodice. Ovom iluzijom o moći ličnosti same u borbi, umanjen je u komadu značaj negafivnih sila u slvamosli. Ova iluzija je u prolivnosli sa osnovnom idejom komada da jedino udružene snage mogu spasli selo.

Pisci nisu dublje ulazili u uzroke niskog kulturnog i socijalnog stupnja sela. Zbog toga su lako i neholice podlegli jednom predubeđenju kojim se reakcija služi da bi opravdala svoj dolazak i održanje na vlasi. To je sugestija da je selo zaraženo politikanstvom, da zlo stanje sela dolazi od dezor–ganizacije i razomog dejsiva političkih sfrashi, Pod vidom iskorenjivanja tog „Zla”, u sivari se suzbija življi politički interes kako bi se lakše, bez olpora, sprovelo političko i ekonomsko skučavanje sela. Pod dejstvom ove sugesfije pisci vide spas selu u zadružnom pokre{u koji ima da izgladi sve političke razmirice i suproinosfi. No shvatajući zadružni pokret i kao sredsivo za uklanjanje političkog živola sa sela, pisci i neholice čine uslugu onim silama koje feže da organizuju sela pod svojim gospodarsivom i futorstvom,

Ne može se ipak poreći piscima g. g. Đokoviću i Plaoviću da su zauzeli ozbiljan stav prema selu i izvesnim njegovim problemima. Oni su ukazali na neke faktore koji drže selo u mraku i kulturnoj zaostalosti. Pokazali su na koji se način upravlja na selu, čime se služi opšlinska vlast da polščini seljake svojim interesima i na kakve sve prepreke mora naići inicijaliva i akcija učitelja i seljaka kada je u pitanju napredak sela. Sam moliv, podvig seljaka koji je doveo svojim irudom vodu s planine, o čemu je dnevna šlampa glorifikovano pisala, nije mogao dati materijala za melodramski rad. (Pisci su štfemo po ozbiljnost prikazali melodramski, po starom fipu seoske romanlike, ljubav između seljaka Stanoja i kćeri prelhsednika opštine, pa su kroz tu melodramu dali i ishod borbe sela). Oni su dali i vrlo živu scensku radnju sa zanimljivim i meslimično duhovilim dijalozima, ali u osnovi jednoličnom. ;

Režija g. Plaovića nije se mnogo odmakla od već ulvrđenog slila sa kojim se prikazuje naše selo na pozornici. Taj slil ima svoje krupne mane što selo daje uvek u svellom, u čistom, u kosfimu i dekoru. Prikaz je, izuzev drugog čina, bio vrlo živ i dinamičan, no la živost je na nekim

| # ? ı