Nova Evropa

No najdublje dopiru do skrovišta ličnoga, Anđrićeva fina i oštra opažanja jedva zamjetljivih gibanja duševnoga života, Predan melanKkoliji, on tu vidovitost tumači melankolijom, Melankolici su mu kao jasika koja drhti i onda kad druga stabla ne osjećaju vjetra, No to je tumačenje samo donekle ispravno, označujući tek osnovno raspoloženje njegove duševnosti, Ulistinu je to jedan kulturni fenomen, jedan brižno odnjegovani artizam. To je neka vrsta psihološke poezie, Roja ima svoje posebne efekte, Kadgod ona omane, njegovi su zapisci premašen senfimenfalizam i postaju opasnom manirom. Naprotiv, kad uspije, oni su vrhunac naše moderne poezije i po stihu i po. emotivnom sadržaju. Varijante kao one: »Zanimljivo je posmatrati nježnost s kojom ljudi gledaju sami sebe«, ii: »Ja ne mogu vidjeti u ogledalu oči svoje, koje su imale biti srećne«, sjećaju na finu umjetnost jednoga Baresa ili Svinburna,

Andrićeva novela »Put Alije Gjerzeleza« nije ništa drugo do jedan takav prošireni lirizam, U Italiji ima veličajnih arhitektura, Које таи nego jedan u goleme dimenzije projicirani filigran. Pjesnik je proširio misao : zašto je put do žena tako vijugav i tajan, i zašto on, njegov junak, Gjerzelez, sa svojom slavom i snagom ne može da ga predje, u tri ljubavne pustolovine, prikazavši ih svim sjajem svoda umjetničkoga talenta. Ta je osnovna misao jedno tako duboko istinito opažanje, da je u čitavu stvarcu ušlo nešto vječno ljudsko. Upravo ono što čini umjetnost umjetnošću, ___-i

B. Livadić.

Knjige ı listovi, Hermann Wendel: „Aus dem sidslavischen Risorgimento'.

Mi nismo nikada bili razmaženi iskrenim interesovanjem stranoga svijeta za naše prilike, Istom u posljednje doba, kad je već bio na vidiku veliki sudar naroda, i kad se na jugoistoku Evrope sve

jasnije ocrtavala silueta Srbije kao predstavnice naših udruženih

ležnja, koje su u tom sudaru imale da dobiju svoj konkretan oblik, počeo je u zapadnim zemljama rasti interes za naše narodno pitanje u njegovu čitavom opsegu. Žaslijepljeni imperijalističkim težnjama, Nijemci su baš u tom odsudnom času naše istorije gledali na nas, uz rijetke izuzetke, očima bečke politike, boreći se za ono što je bilo mrtvo i preživjelo. lako se na njihovu jeziku daleko više o nama pisalo nedo i na jednom drugom stranom jeziku, oni su o pravomi toku našeda narodnoga života ipak bili najmanje obaviješteni, I što su o nama imali dobra na svojem jeziku, bile su ponajviše stručne, naučne radnje, pisane dobrim dijelom od profesora slovenskih jezika, Želeći nadoknaditi što je propušteno, Herman Vendi daje svojim njemačkim čitaocima aktuelne knjige o nama, i može se mirne duše reći, da time ispunjava jednu prazninu u ovoj gdrani njemačke književnosti, "а

116