Opuscules et fragments inédits de Leibniz : extraits des manuscrits de la Bibliothèque royale de Hanovre, str. 124

Puiz., V, 8, g, 30-

31 recto.

94 METHODUS PHYSICA. CHARACTERISTICA

Sæpe notavi egregia inventa quæ pro novis habebantur postea in libris veteribus fuisse reperta, sed neglecta aut ignorata.

Si paucorum << aspectu similarium >> corporum natura nosceretur, ut salis communis, nitri, aluminis, sulphuris, fuliginis, olei, vini, lactis, sanguinis, aliorumque nonnullorum; pateret inde natura plerorumque aliorum corporum, quippe quæ ex his componuntur aut generantur.

! Credibile est naturam corporum aspectu similarium, ut salis communis, nitri, etc., tam esse simplicem, ut à nobis facillimè intima eorum structura intelligeretur, si quis angelus nobis eam vellet revelare *.

Credibile est, si natura corporum ejusmodi similarium nobis innotesceret, non difficulter nos rationem reddituros omnium quæ in ipsis apparent, imo prædicere posse omnes eorum sive per se sumtorum, sive cum aliis mixtorum effectus. Quemadmodum facile nobis est prædicere effectus machinæ cujus structuram intelligimus.

Ex his sequitur facile nobis fore, ex non admodum multis experimentis intimam eorum corporum derivare naturam. Nam si simplex est hæc natura, experimenta ex ea facile sequi debent; et si experimenta ex ea facile sequuntur, debet vicissim etiam ipsa facile sequi per regressum ex sufficienti experimentorum numero. << Talis regressus fit in Algebra, et in omnibus aliis fieri posset > quodam calculi mathematici genere, si modd homines veram ratiocinandi artem tenerent. << Est enim Algebra methodus ex ignotis deducere nota, ut æquatione ductorum ex ignotis cum datis notis facta etiam ignota fiant nota > *.

Vera ratiocinandi ars in rebus difficilibus et non nihil abstrusis quales sunt physicæ frustra speratur, quamdiu non habetur | ars characteristica sive lingua [realis| rationalis, quæ mirificè in compendium contrahit operationes mentis, et sola præstare potest in physicis, quod Algebra in Mathematicis.

Ars characteristica ostendet non tantum quomodo experimentis sit utendum, sed et quænam experimenta sint sumenda et ad determinandam rei subjectæ naturam sufficientia : < prorsus > quemadmodum in vulga-

1. Paragraphe omis par le copiste. | |

2. Cette idée de la connaissance angélique, c'est-à-dire rationnelle, est familière à Leibniz. V. Phil., VIL, 10, 62, 265; textes cités dans La Logique de Leibniz, p. 100, n. 4; pe 291, n. 3 et 4.

3. Cette addition, placée au bas de la p. 30 verso, a été copiée à cette place par le secrétaire, et barrée par Leibniz sur la copie.

minehns-— -