Pravo i privreda

poreskog obveznika, pošto su prema ranijim propisima privatna preduzeća plaćala porez na dobit preduzeća. To znači da je obveznik ovog poreza svako fizičko lice koje ostvari prihod od samostalne delatnosti, kao i svaki vlasnik pravnog lica koji neograničeno odgovara za takvo pravno lice kao i komanditor. Uočava se da pravno lice može biti obveznik poreza ili na dohodak gradana ili na dobit korporacije. Dali će jedno preduzeće plaćati porez na dohodak gradana ili na dobit korporacije zavisi od oblika u kome je organizovano. Preduzeća koja su organizovana kao đruštva kapitala podležu plaćanju poreza na dobit korporacije dok preduzeća koja su organizovana kao društva lica u kojima članovi neograničeno odgovaraju za obaveze društva, plaćaju porez na dohodak gradana tako Sto se dobit tih preduzeća pripisuju njihovim vlasnicima i oporezuje kao deo njihovog dohotka. Opredeljenje da sva privatna preduzeća sa potpunom odgovornošću plaćaju porez na dohodak gradana, iako ima uporište u uporednom zakonodavstvu, trpi i neke kritike. Naime, postoje mišljenja da veća privatna preduzeća koja upošljavaju i po nekoliko stotina radnika i koja imaju veliki kapital ne bi trebala da imaju isti poreski tretman kao i radnje. Na njih bi po navedenom mišljenju, trebalo proširiti odredbe Zakona o porezu na dobit korporacija ili pojedine postojeće ođredbe iz Zakona o porezu na dohodak gradana njima prilagoditi. Po iznetom mišljenju status tih preduzeća treba u potpunosti izjednačiti sa društvenim preduzećima. Po našem mišljenju u naše poresko zakonodavstvo, trebalo bi preuzeti rcšenje iz francuskog prava po kome vlasnici preduzeća sa potpunom odgovornošću mogu da se opredele da porez plaćaju kao korporaciju. U vezi sa odredivanjem pojma poreskog obveznika treba objasniti pojam "rezidenta" koji se u Zakonu upotrebljava. Obveznik poreza od samostalne delatnosti je rezident Republike Srbije za dohodak ostvaren na teritoriji Republike u drugim republikama i u drugim državama. Rezident Republike je fizičko lice koje na teritoriji Republike ima prebivalište, uobičajeno boravište ili centar poslovnih ili životnih interesa. Uobičajeno boravište na teritoriji Republike Srbije ima lice ako na teritoriji Republike neprekidno ili sa prekidima boravi 183 ili više dana u toku kalendarske godine, ili ako ima nameru da na teritoriji Republike neprekidno ili sa prekidima boravi 183 iliviše dana u periodu od 12 meseci. Rezident Republike je i fizičko lice koje je upućeno u inostranstvo radi obavljanja poslova za fizičko ili pravno lice rezidenta Republike ili za medunarodnu organizaciju. Obveznik poreza od samostalne delatnosti je i fizičko lice koje nije rezident Republike za dohodak ostvaren na teritoriji Republike. Ako rezident Republike ostvari dohodak u drugoj republici odnosno u drugoj državi, na koji je plaćcn porez u toj drugoj republici, odnosno državi odobrava mu se poreski kredit u visini plaćenog tog poreza. Na ovaj način obezbedeno je izbegavanje dvostrukog oporezovanja. b) Poreska osnovica Osnovicu za akontaciono oporezivanje prihoda od samostalne delatnosti čini oiporeziva dobit koja se utvrduje uskladivanjem dobiti obveznika iskazane u skladu sa odredbama Zakona o računovodstvu. Obvezniku koji oporezivu dobit iskaže u iznosu manjem od iznosa trostruke prosečne bruto zarade zaposlenih u Republici za godinu za koju se utvrduje porez, osnovica za obračun poreza utvrduje se u visini te trostruke prosečne bruto zarade. Za utvrdivanje oporezive dobiti obvezniku se priznaju iznosi prihoda od prodaje proizvoda, usluga, robe, materijala, kao i finansijski i vanredni prihodi obračunati u bilansu uspeha. U vrednost zaliha nedovršene proizvodnje, poluproizvoda i gotovih proizvoda za obračun oporezive dobiti, priznaju se troškovi proizvodnje čije se propisivanje može pravdati zalihama. U slučajevima dugog proizvodnog ciklusa i naglašenog sezonskog uticaja na obim aktivnosti

305

FINANSIJSKO-PRAVNI OKVIRIINDIVIDUALNOG PREDUZETNIŠTVA I PREDUZETNIKA