Prosvetni glasnik

Математнка у служби васпитања

431

техничком свету, него и у животу друштвености за опсервације способан математички ум може наћи важност принципа Математичке Феноменологије, те ће гледати осциловање математичког клатна, константне периоде осциловања код сата, математичку одређеност осциловања електричних струја, закон кретања течности у два суда, везана једном хоризонталном цеви, са разликом нивоа, акустичне вибрације и т. д. Али, васпитање за такво гледање на живот материје и духа искључено је Математиком каква се данас показује у науци и настави и какву имамо из давнашње прошлости. Зато Вилман с правом вели: „Метода наше школске Математике као и школске Граматике је из старине пренета и дугом праксом учвршћена, али од органско-генетичког принципа одстрањена. То је Евклидова метода, која синтезу и анализу тако спаја да излагање тече синтетички, али у раздвојеним деловима, и у ставовима чије је решење дато аналитички". 1 ) Математичка настава, дакле може добити у васпитности на тај начин што ће њени проблеми бити решавани синтетичш и докази бити извођени органско-генетички. На синтетички начин обраде Математике, у правцу учења Лобачевског, васпитна настава мора рачунати у будућности, ако не у садашњости. А на питање да ли ће настава Математике у васпитности добити много од извођења доказа по органско-генетичком принципу онако како то Вилман жели, ми смо спремни дати пре негативан него позитиван одговор, само зато што се и по томе начину остаје при сухим математичким формула.ма, замишљеним тачкама, линијама, фигурама, а мишљење остаје и даље празно, без идеја и животнога духа. Зато само једна нова аналогија у Математици може унети идеје и духа у логичко-спекулативни и техничко-комбинаторски рад математичког учења. Нова аналргија не би зато морала и не би могла бити егзактна. Јер, по речима д-ра Михаила Петровића, „аналогија није поуздан и непоколебљив вођ за оно што садржи у своме језгру; закључци по њој изведени ризикују да буду тако мало извесни као они примењени екстраполацијом једне криве линије, од које се не познаје ништа више сем неколико тачака". Али, не само што „поређење није тачност", него може бити и злоупотреба, да се једна доктрина пренесе у делокруг где јој не би било место, као да се доктрина Дарвинове теорије примени на еволуцију литерарних фела -). Па ипак ће зато и саме погрешке у таквим аналогијама, које се односе на живот, бити више индуктивне и очигледне, више синтетичке и органско-генетичке, духом пуније и животу ближе, од данашњих егзактно математичких аналогија, јер ће из живота уносити искуство, чињенице, факта. Но зато ће се показати као несумњиво тачне аналогије као што су: између разорне снаге потока,

х ) \\ 7 Штапп, н. сп., стр. 479. 2 ) Р^гоуНсћ, 1е поуаи /1' апа!о§1е; Рапз, 1919, стр. 13.