Prosvetni glasnik

468

Просветни Гласник

Принцип акције и реакције. Централно кретање. Принцип слободне осе. Моменат инерције. Хармоничне осцилације. Клатно, закони и примене. 2. Статика. Појам равнотеже и мира. Статичко мерење сила; динамометар. Технички систем мерења. Слагање и разлагање сила. Слагање паралелних сила, статички моменат силе. Спрег сила. Тежиште. Равнотежа под утицајем земљине теже (стабилна, лабилна и индиферентна). Стабилност. Рад, једначина рада. Јединица рада у С. 0.5. и техничком систему. Енергија, врсте енергије — потенцијална и кинетичка. Жива сила; принцип одржања живе силе. Судар чврстих тела. Принцип одржања енергије. Поље земљине теже, — ниво, потенцијал. Просте машине. Озиб, теразије, кантар, децимална вага. Котури и котураче (аритметичка, потенцијална, диференцијална). Точак на вратилу. Стрма раван, клин. Завртањ. Бескрајни завртањ. Трење. Принцип одржања рада код простих машина. Златно правило механике. Кохезионе појаве, тврдина, чврстина, еластичност, пластичност, кртост, ковност и тегљивост. 3. Механика течних шела. Особине течности. Закон преношења спољашњег притиска. Хидраулични, хидростатички притисак. Хидростатички притисак на дно и бокове суда. Спојени судови. Потисак Архимедов закон. Пливање. Лађе и подморнице. Специфичке тежине чврстих и течних тела. Истицање течности —■ Торићелијева теорема. Хидродинамички притисак. Рад воде — мотори. Молекулске појаве код течности. Површински напон. Појави адхезије. Квашење. Капиларност. Растварање. Дифузија и озмоза течности. 4. Механика гасовитих тела. Особине гасова. Атмосферски притисак. Барометри. Барометарско мерење висине. Напон гаса — БоилМариотов закон. Манометри. Ваздушни и водени шмркови и друге справе основане на атмосферском притиску. Архимедов закон за гасове; аеростати. Истицање гасова. Динамички принцип летења (аероплани). Молекулске појаве код гасова: дифузија, озмоза и апсорпција гасова. II Таласно кретање. Постанак иврстеталаса. Брзина простирања таласа. Интерференција таласа. Стојећи таласи. Хојченсов принцип. Одбијање и преламање таласа. III Звук. Постанак и важност таласних кретања; преношење звука. Јачина звука. Брзина преношења звука. Одбијање звука, Врсте звука. Особине тона. Мерење висине тона. Музичка скала. Трансверзално треперење жица, прутова, плоча и мембрана. Свирале. Фонограф. Резонанција, резонатори. Боја тона. Гласни орган код човека. Интеференција звучних таласа. Доплеров принцип. Ухо и чувење звука. IV Топлота. Топлотне појаве. Температура, термометри. Ширење чврстих тела. Ширење течности. Ширење воде. Ширење гасова. ГеЛисаков закон. Апсолутна температура. Густина гасова. Термометар