RTV Teorija i praksa

ih na osnovne principe radio-prenosa. Bitni elementi za istoriju radija i utvrđivanje porekla ideja i principa koji potiču od Tesle nalaze se u pomenutim predavanjima i brojnim patentima iz perioda 1891 - 1900. godine. Sticajem raznih okolnosti, međutim, Teshno ime bilo je tesno povezano sa počecima radija ali je zatim sve više potiskivano iz raznoraznih razloga i danas se sve manje pominje, ukoliko se uopšte i pominje u vezi s radiom. Bez želje da se umanje vrednosti i zasluge drugih za razvitak radija, mora se ipak ustati u odbranu čoveka čije su ideje i otkriča preuzeti i uobličeni u praktične sisteme kojima se zatim operisalo kao da su u pitanju sopstvena otkriča. Otkriče radija bilo je tako značajno da su se u rasprave prioriteta, principa aparata i sistema, umešali brojni sudovi a među njima i Američki vrhovni sud. Ovaj sud je 1943. godine okončao maratonski spor između „Marconi Wireless Co,” i USA koji je započeo 1916. godine. Markonijeva kompanija je zahtevala obeštećenje zbog korišćenja patentnih prava iskazanih u Markonijevom patentu br. 763 722 od 28. juna 1904. godine. Zastupnici američke vlade izabrali su Teslin patent br. 645 576 objavljen 20. marta 1900. godine i njegov ogranak patent br. 649 621 od 15. maja 1900. godine, kao i patent Stona (Stone) br. 714 756 od 2. decembra 1902. godine i Lodža, patent br. 609 154 od 16. avgusta 1898. godine, kao bazu svoga prava i odbrane od napada. U izveštaju Vrhovnog suda SAD detaljno su obrazložena otkriča zaslužnih pojedinaca za istoriju radija, a kao glavni oponenti Markonijevim zahtevima citirani su Tesla, Ston i Lodž. Komentarišući Markonijev doprinos u toku suđenja rečeno je 1 1:

11 United Stales Reports, V01.320. Cases adjudged in the Supreme Court at October term, 1942 and October term, 1943: Marconi Wireless Telegraph Company of America v. United States, pp. 1-80.

12 J.R.Wait, Propagation of ELF Electromagnetic Waves and Project Sanguine/ /Seafarer , lEEH Journal of Oceanic Engineering, Vol. OE-2, N0.2, April 1977,

195