RTV Teorija i praksa

Braco Kovačević

PROPAGANDA KAO DISKURS MOĆI I AUTORITETA

Klasna društva su snažno opterećena antagonističkim ideološkim, političkim i kulturnim protivrječnostima, tako da „iziaz” iz stanja samonegacije traže, pored ostaiog, i u povećanoj političkoj indoktrinaciji i propagandi- Da bi istakle „ispravnost” svog praktičkog, političkog i kulturnog djeiovanja, vladajuće grupe, odnosno grupe na vlasti (podređene grupe se bore za pozicije s kojih će moći širiti kao legitimnu svoju propagandu kao ideološku hegemoniju, koriste ne samo fizičku silu već i teorijsko übjeđivanje, istovremeno koriste instrumente vlasti i intelektualnog i moralnog usmjeravanja, sredstva vidljive i nevidljive kontrole. Svoje misli, obrazovanje, svoju nauku i kulturu prikazuju ne samo vladajućim nego i jedino ispravnim, istinitim duhovnim i intelektualnim, političkim i kulturnim übjeđenjima. Takav propagandni politički credo stvara potrebu za širenjem propagandne djelatnosti: njena aktivnost postaje sve veča, obim sve širi a sredstva kojima se služi sve raznovrsnija i suptilnija, Propaganda zahvata sve aspekte Ijudskog bivstvovanja.

Propaganda (lat propagare - rasprostraniti, rasprostirati) predstavlja plansko širenje određenih učenja, doktrina, shvatanja i uticanja na stavove, svijest i ponašanje Ijudi s osnovnim ciljem da se stvori „konsensus” potreban za postizanje određenih političkih interesa. 2 Ponekad se u teorijskoj ekstrapolaciji, pa i propagandnoj djelatnosti, riječ „propaganda” zamjenjuje izrazima kao što su „politička informacija”, „politička komunikacija”, „informacioni program” „kulturna akcija” i slično.

' Pogrešno bi bi lo misiiti da se propagandni sadržaji prenose jedinosredstvima informisanja „masa”, odnosno tzv „sredstvimamasovnoginformisanja” Oni seprenosei rafiniranim tokovima nauke: socioiogije, prirodno-naučnih teorija, filozofije, pa čak i aritmetike Kao „periferni vidovi obrazovanja” (Kaznev) propagandni sadržaji invoiviraju kako univerzitetske udžbenike tako i dječije siikovnice (V: D Risman i dr , Usamljena gomila, Beograd, „Nolit”, 1965, str 164-165), prožimaju poetske i književne susrete, naučne i stručne diskusije, „porodično” i javno mnjenje

2 Prvi put je riječ „propaganda”, kao sinonim za manipulaciju upotrijebio papa UrbanVlll Godine 162” osnovao je u Rimu Congregatio de propaganda fide, koji je kontrolisao širenje katoličke religije