RTV Teorija i praksa

šta to znači za zemlje koje, kao Jugoslavija, zaostaju u razvoju. Moram reći da sam na neki način pesimista što se tog razvoja tiče, ali u isto vreme da zbog toga, znači zbog našeg zaostajanja, radio ipak neće izgubiti svoju ulogu, možda čak i suprotno. Za našu zemlju sasvim je realna mogućnost negativnog razvoja, razvoja u kojem će radio preuzimati ili opet preuzeti neke društvene funkcije koje inače u razvijenim društvima pripadaju drugim specijalizovanim institucijama. U siromašnijem društvu, znači, može doći do povećanja uticaja radija. Dobro se to vidi, recimo, u trećem svetu. Radio se, po mom mišljenju, na samom početku počeo razvijati kao medij, kao komunikator, kao veza zajednica, pre svega teritorijalnih ali i interesnih zajednica. Iz te prve faze, recimo pionirskog perioda, radio je prešao u drugu fazu razvoja, u fazu kad se pretvarao u medij države, države u političkom smislu. Država je, naime, počela upotrebljavati radio kao medij za slanje poruka državljanima ili šire kao medij za usmeravanje i kontrolisanje. Dakako, u to spada i funkcija zabave, vaspitanja, ali osnovna funkcija je bila funkcija radija kao državnog. Država je bila spremna da investira dosta velika sredstva u njegov tehnološki razvoj. Nije stoga slučajno da je tehnički razvoj radija u mnogo čemu proisticao iz razvoja vojne tehuologije (recimo, uvođenje UKV, tranzistorizacija itd.). Sledeći periođ u razvoju radija nastaje onda kada je država ili šire, kada su nosioci političke i fiuansijske moći sve više spoznavali da je moguće državljane usmeravati i kontrolisati mnogo bolje i efektnije preko jednog novog vizuelnog medija - televižije. Dakle, ako je ta prva faza pionirska, druga recimo kontrolisana ili državna - treća faza može biti srećni period radija. Jer u tom periodu opada državna kontrola, državno tutorstvo nad radiom, ili uže političko tutorstvo - to se poklapa na drugoj strani u socijalnoj sferi sa socijalnom i političkom diversifikacijom država. Sve to je rezultiralo ili rezutira (jer ponegde taj proces još teče) u nekakav bum radija, renesansu. Taj bum se pokazuje ili se pokazivao, pre svega, u vidu razvoja tzv. lokalnog radija, radija koji se formalno rastavio od centara državnc političke vlasti ili moći i koji se teritorijalno strukturisao. Ali, strukturalno

9