RTV Teorija i praksa

krmčiji" je i prvi pomen malih scenskih formi iokulatora i mima, kao i njihovih protagonista ~špilmana“ (Spielmann), pošto je uz saske rudare bilo verovatno i zabavljača iz zemalja nemačkog jezika koji su, obavljajući tu profesiju doneli i odomaćili ime za nju. Isti podatak omogućava i pretpostavku o eventualnom postojanju izvesnih međusobnih uticaja u sferi rekreacije duha. kako u okvirima istorodne muzike (duhovne i svetovne), tako i celovitih muzičkih tradicija geografski neudaljenih naroda. Putujući, a povremeno i stacionirani zabavljači po našim gradovima, koji su glumili, pevali i svirali, imaju naše nazive; skomroh, gudec, sviralnik, svirac, praskavnik i često su se pojavljivali na srpskim feudalnim dvorovima, a još češće su se selili od jednog velikaša do drugog da bi učestvovali na različitim svečanostima i u sličnim prilikama. Stalne grupe muzičara pominju se posebno na dvorovima Stevana Prvovenčanog, сага Dušana i despota Stefana Lazarevića, što je predstavljalo pojavu neuporedivo pogodnijih uslova za rad i razvoj, pa su i muzički ansambli mogli biti raznovrsnijeg instrumentalnog sastava, sadržavajući sve poznate muzičke instrumente; gudačke, okidačke, duvačke i udaračke. Istini za volju, danas nije moguće prepoznati i definisati sve tada upotrebljavane muzičke instrumente, jer su u istovremenom postojanju i upotrebi autohtonih i donetih, seoske i zanatske izrade, domaćih i vizantijskih, postojali i raznovrsni sinonimni nazivi (npr. gusle i pregudnica, gadulka ili lirica itd.), Sto lako unosi nejasnoće u eventualne klasifikacije te vrste. Uprkos činjenici da je srpska crkvena muzika srednjega veka bila pod snažnim uticajem vizantijske, čemu su doprinosile i politička i kultuma dominacija u duhovnom i svetovnom životu, sveti Sava u biografiji Stevana Nemanje i Teodosije u biografiji svetog Save ukazuju na razlike između grčkog i srpskog crkvenog pojanja, koje crkveni pisci XVIII veka (Jovan Rajić, Maksim Rajković, Grigorović-Barski) definišu i kao oštre, a to znači još bitnije. Značajan doprinos razvoju srpskog crkvenog pojanja dali su i brojni srpski manastiri u kojima je gajena najviša duhovna kultura toga vremena, s nesumnjivim žarištem u svetogorskom manastiru Hilandaru, gde su se sticali različiti muzički stilovi iz okolnih grčkih, ruskih, bugarskih, gruzinskih i drugih manastira. Pod uticajem tih nesličnosti muzičkih struktura i svetovno muziciranje u tadašnjim (utvrđenim) srpskim gradovima i njihovim podgrađima vremenom se sve više razlikuje od istodobnog pevanja i sviranja u vizantijskim gradovima, što se može zaključiti iz rašpoloživih muzičkih zapisa. Nekadašnja srpska gradska (svetovna) muzikaža zabavu imala je i jedan još jači izvor uticaja

146