SRĐ

PAD REPUBLIKE DUBROVAČKE, NJEGOVA STOTA OBLJETNICA I NJEGOV POMEN. Godine 1806. Napoleon bješe već ne samo car Franceza, nego i od 1805. g. ovjencani kralj Italije, upravljaše sudbinom Evrope i primicaše se vrhuncu svoje moći. Združenu austrijsku i rusku vojsku bješe već 1805. godine potukao u trocarskoj bici kod Sluvkova (Austerlitza), te je trebalo da mu Austrija ustupi Požunskim mirom više zemalja kao Mletke i mletacku Dalmaciju. Smetaše mu još pomorsko prvenstvo Engleske, proti kojoj izumi kontinentalnu blokadu. I republika dubrovačka još postojaše. Ona kao neutralna državica bješe se u posljednje pet godina 1800-1805 mnogo obogatila, jer je na primjer imala 170 brodova, koji su dobivali 16 miliona piastara (dolara?). Ali je ta sloboda i neutralnost Dubrovnika Napoleonu smetala, te on zace misao da, kao što je bio osvojio toliko država i zemalja, zapremi i Dubrovnik. Preuzeće po sebi lako, postajaše lakše s nesloge i nereda u Dubrovniku i što je u gradu postojala i f'rancuska stranka. Francuske čete 1806. bjehu već u Gornjoj Dalmaciji, te general Loriston (Lauriston) pošalje senatu dubrovačkomu poslanicu da ide u Kotor kroz Dubrovnik, da mu se u nas vojska okrijepi i počine i već 25. maja 1806. stupi na zemljište dubrovačke republike na Imoticu i Ston. LT Orašac dođe 26. maja a pred mrak 27. maja dođe s osamsto vojnika na Pile gdje vrata bjehu zatvorena. „Zloslutna trzavica spopade gradane" a knez dubrovački Ghetaldi trebalo je da s njim uljeze u grad niz Placu put Dvora. Zveket oružja, vojnički koraci i bubanje bubanja francuskih niz Piacu nemilo dirahu Dubrov-