Učitelj

školi za nabavku nameštaja i učila. Za podizanje školskih zgrada bio je osnovan naročiti fond, koji ie nosio ime Petra Velikog, iz kojeg su se davali beskamatni zaimovi u tu svrhu samoupravnim opštinama. Duma |e predlagala da se sve osnovne škole stave pod upravu ministarstva prosvete, te da se na taj način ukine dualitet. Međutim, vlada je bez pristanka Dume odredila ogromne sume novca Za .crkveno-parohijske škole i preduzela mere da sačuva njihovu nezavisnost od samoupravnih vlasti i ministarstva prosvete. Dualizam nije bio ukinut čak ni u ovo doba, te ie suparništvo dva sistema trajalo na štetu opšteg razvitka školstva. Izdavanje subvenciia loRkalnim samoupravama od strane ministarstva prema tom planu počelo je 1907 godine, te pri kraju OVOgS doba sva je Evropska Ru:sija bila na putu ka brzom sprovođenju opšte nastave. Ova tabela prikazuje napredak u izvođenju plana.

—— e KKIAAAIK=BEuIZmuAJAALAAAIIIIC Grm Cune II e C| OTO) elogakih Izdaci za osnovnu nastavu ; samouprava| opština (u hiljadama zlatnih rubalja) Godine Koje su usvojile Ministarstva : plan prosvete Sv. Sinoda Svega

9433 19114

9583 25 453

10 647 32877

12416 41 780

14 357 54007

16 505 64 660

20 233 177 386

1914 400 257 62 256 19 988 &2 244

i 1315 44 ~ 334 64 977 18 000 82 977 i 1916 421 72 337 17 237 890 575 ; i 1917 438 nema podataka |

Do 1917 godine nisu podnele planove samo 3 okružne samoupravne opštine i 295 gradskih opština (uglavnom, mali gradovi). U gubernijama gde nisu postojale mesne samuoprave (»zemstva«) Ministarstvo je samo sprovodilo plan u 96 okruga (»ujezda«). Do 1915 godine 15 okružnih samouprava i 93 velika grada sproveli su ·svoje planove, a 31 okružna samouprava ih ije završavala. Prema planu trebalo je još pet godina (1915—1920) da se sprovede sveopšta nastava u Evropskoi Rusiji. Broj osnovnih škola ministarstva prosvete porastao je sa 46.000 u 1908 god. na 80.000 u 1915 godini, a broj đaka od tri i po.na šest miliona. Broi crkveno-parohijskih škola, naprotiv, smanjio se od 839.000 godine 1908 na 34.000 godine 1915; broj pak učenika ostao je isti (oko dva miliona). Uporedo sa 'kvantitativnim razvitkom škola obavljala se i njihova kvalitativna reforma. 1911 godine trećina lokalnih samouprava i sva veća mesta uveli su četvorogodišnju nastavu umesto trogodišnie; pri kraju ovog .đoba većina škola pretvorena je u četvorogodišnje.

U srednjoj nastavi brzi kvantitativni razvitak škola bio je pra.ćen postepenom promenom programa i demokratizovaniem soci· jalnog porekla đaka. Međutim, Dumi nije uspelo da sprovede sistem