Zavod za statistiku

UVOD

I Prethodne napomene. Prilikom obrade statističke građe prikupljene popisom stanovništva od 31 januara 1921 godine sve stanovnišivo iznad navršene pete godine života razvrstano je po pismenosti u fri grupe i to: 1) čita i piše, 2) samo čita — ,polupismeni“ i 8) nepismeno. Kako ie pri klasifikaciji uzeto u obzir i stanovništvo od 6—10 godine života procenat nepismenih u naimlađoji generaciji, u grupi stanovništva od 6—11 godine povećan je, dok ie sledeća grupa od 12—14 godina pokazala znatno veći procenat pismenih, jer u prvoj grupi (od 6—11 godina) bilo je svega 48'90/5 a u drugoj 52'6%/, pismenih, od ukupnog broja dece {ih godina. Niska stopa pismenosti u prvoj grupi došla je kao posledica unošenja velikog broja dece u godinama kada ona nisu u mogućnosti a nisu ni po zakonu obavezna da pohađaju školu.

Da se ovaj nedostatak otkloni, iz statističkog materijala koji ie dobijen popisom od 81 marta 1981 godine, izdvojena su sva deca do navršene 10 godine života a podaci o pismenosti za stanovništvo iznad ove godine grupisani su kao i ranije ti.: čita i piše, samo čita i nepismeno. Izostavljanjem dece do navršene desefe godine života izbegnuto je povećanje procenta nepismenih ne samo za naimlađu generaciju, već, iako u manjoi meri, i za ukupno stanovništvo, naročito u krajevima gde je gustina škola veća. Ovaj način klasifikacije popisne građe po pismenosti, prema granici starosti ispod koje se stanovništvo izostavlia, usvojen je u većini evropskih država, a fime se omogućava brz pregled i olakšava upoređenje podataka o pismenosfi sfanovništva pojedinih zemalja.

II Upoređenje podataka po popisu od 1921 i 1931 godine. Pomenuta razlika u načinu klasifikacije podataka, koja se sastoji u izdvajaniu stanovništva od pet odnosno deset navršenih godina Ži\ života, osetno otežava upoređenje podataka o pismenosti stanovništva prema popisima od 81. ]. 1921 i, „31. Ш. 1981 godine. Da se ova teškoća, ukoliko je to moguće, ofkloni u ovim izlaganjima i pregledu I i Та, izostävlieno je Stanovniëtvo od 6—11 godina po popisu od 1921 godine, док podaci iz 1931 godine obuhvataju i stanovniëtvo od 11 godina.} Procenat pismenih za ukupno stanovništvo i omladinu od 11—24 gođine (po popisu iz 1981 godine) neznatno se povećava, jer je obuhvaćena i 11 godina, za koju se mora pretpostaviti s obzirom na poboljšanje školskih prilika da ima veći procenat pismenih nego starije generacije. Druge dve grupe, od 25—59 godina starosti i 60 i više, iednake su po broju godina pa se pomenuta teškoća ne javlia. Međutim kod upoređenia podataka pomenutih popisa javlja se druga prepreka. Popis stanovništva od 1921 godine nije obuhvatio celokupnu današnju feritoriju Države; jedan deo, sa otprilike 800 hiljađa stanovnika, ostao ie nepopisan. Poređenjem relativnih brojeva, procenata, uticai ovog nedostatka osetno se ublažava, što ne bi bio slučai ako bi se upoređivali apsolutni brojevi.

Pregledi I i la pokazuju da je pismenih, računajući tu i lica koia samo čitaju, po popisu od 1921 godine, bilo 49:5%/, od ukupnog stanovništva od 12 i više godina, a 1981 godine, uzimajući stanovništvo iznad 10 godina, tj. od 11 i više gođina, procenat je iznosio 55'40%/.. Povećanje procenta pismenog stanovništva od ukupnog stanovništva, koie se uzima u obzir kod pismenosti, isnosi 5'9.

U međuvremenu od 1921 do 19831 godine visina pismenosti stanovništva znafno se povećala пе зато и najmlađim generacijama, koje su se Skolovale u tom periodu, veé i kod starijeg stanovništva a usled pomeranja generacija ti. izumiranja starijih, nepismenijih i dolaska na njihovo mesto novih pokoljenia sa većim procentom pismenih.

Pregled I Pregled 1а Pismenost stanovništva po popisu od Pismenost stanovništva po popisu od 31 januara 1921 godine *) 31 marta 1931 godine. III A uuu . . и Е . O О E

Grupe starosti – о À Grupe starosti – о ;

5 |Е|= s |E

.— ~ sr с

*U [7] = ») O)

12—24

25—59 471| 09! 514 60 godina i više i nepoznato | 287 | 22 | 69:1 Ukupno | 485 | 10 | 505

11—24 25—59 |“ godina i vi$e i nepoznato | 336 | 13 |

Ukupno | 548| 0:‘6 | 446

*) Bez nepopisanog dela.