Židov

vreji su u glavnom rastureni u raznim strankama, u kojima više nacionalnih prvaka zauzimaju ugledne položaje i imaju mogućnosti, da po potrebi brane i zastupaju interese Jevrcja. Njihov ugled u strankama dotle je uspeo, da je jedan Jevrejin demokrata bio na čelu beogradske opštine, a drugi ugledni Jevrejin radikal kandidovan na listi za Ustavotvornu skupšt’nu. Ekonomski položaj Jevreja je povoljan više u Srbiji, a manje u južnim dolovima (Staroj Srbiji i Maćedoniji). Oro Jevreja predstavlja srednji stalež: sitni trgovci, nameštcnici, intelektualci. Sirotinje ima u većem broju po mestima u Staroj Srbiji i Maćedoniji, u kojima prebivaju dvije trećine Jevreja Srbije. Ipak se može reći, da se ekonomski položaj Jevreja posle rata nije pogoršao. Cijonističk! rad. U pogledu cijonističkog rada može se u glavnom govoriti o radu na prvom mestu u Beogradu, a zatim u Nišu, Skoplju, Bitolju i drugim mestima, gde je malj broj organizovanih cijonlsta. Najveća mana toga rada je ta. što ta mesta i cijonističke organizacije istih nisu došle u bliski kontakt, i što n'su organizovali zajednički rad, koji bi doveo do više rezultata. ♦ U Beogradu je u glavnom gradjanski cijdnistički rad bio koncentrisan u Jevr. Nacionalnom Društvu, pored Mesne Cijonističke Organizacije. Jevr. Nacijonalno Društvo bilo je centar, iz koga je dac podsticaj za mnoge nacijonalne manifestacije. Organizovanjem redovnih predavanja i osnivanjem kurseva za jevrejski jezik, ovo je društvo počelo da stvara temelje jednom specifično jevrejskom životu u Beogradu. Uprava društvena pristupila je izvodjenju čitavog niza po slov i, koji su značili jačanje jevrejskog života i svesti. Čitav niz predavanja o pojedinim aktnelnim cijonističkim, a i lokalno jevrejskim pitanjima privukao je stalno slušaoce u odaje Jevrejskog Nacijonalnog Društva, koje je donekle svet već naučilo, da svake subote u veče u Jevr. Nacijonalnom Društvu ima skupa, ima novo predavanje. Druga težnja bilo je jačanje nastave u jevrejskom jeziku. Rored predavanja, koje drže nastavnici na časovima jevrejske religije, obrazovani su naročiti kursevi u tome cilju. Lijep uspeh nacijonalnog rada bio je pokretanje »Jevrejskog Glasnika«, koji je trebao da redovnim izlažen'jem tri puta mjesečno izveštava Jevreje o svima novostima u Jevrejstvu, kao i da pruža Jevrejima Srbije jcvrejske duševne hrane, koja će ih održavati u kontaktu sa dogadjajima i pitanjima jcvrejskim u ćelom svetu. »Jevrejski Glasnik« nalazio je sve više i više čitalaca, ali materijalne teškoće, koje su u Beogradu veće no u drugim krajevima naše Kraljevine, s jedne strane, a još više oskudica svake saradnje naše inteligencije, učinili su, da je »Jevreiskj Glasnik« prestao izlaziti u momentu, kada je jednim jakim člankom primio borbu sa antisemitskim napadima, izraženim u paskvilima, a delomično i u listovima. Moramo konstatovati, da su najzad i ugledni listovi beogradski digli svoj glas u odbrunu Jevreja, osudivši taj način paskvilnih napada. Na žalost mora se konstatovati, da Društvo u posledne vreme nije aktivno, usled čega se ne samo slabi intenzitet jevrejskog života, već u mnogom i cijonističko-propagandistički rad. Mora se priznati, da u Beogradu cijohistički r?d nije ni iz bliza u srazmeri, kako sa brojem Jevreja, tako i sa njihovim prilikama. Tome su razlog na prvom mestu fakat. da nema jedne snažne i disciplinovane organizacije zasnovane na širokoj, solidnoj osnovi, a tako Uto ni gotovo nikakvo učešće intelektualaca u pokretu. Neučešće intelektualaca nije ni iz kakvih principijelnih razloga, jer otvorenih asimilanata nemamo, ali je posledica indolencije i nemarnosti, koja se može objasn i i jedino posleratnom psihom tih ljudi. Iz istih razloga nije se mogao dugo održati ni »Jevreski Glasnik«, list sa čisto lokalnim pretenzijama, osnovan u cilju da doprinese razvitku jevrejskog nacijonalno-kulturnog života. Ostala pak mesta Srbije, u kojima ima organizovanih cijonista, stalno stoje u direktnoi vezi Savezom v. Zagrebu, dok g ‘ovo nikakav konne održavaju sa Beogradom.

Jevrejski Narodni Fond. Sa pohvalom se mora napomenuti, da je ovdašnje Povereništvo Jevrejskog Narodnog Fonda, u kome sudeluje nekoliko energičnih mladih ljudi i gospodjica, veoma aktivno i stara se, da što više doprinese za fond. Suma sakupljena u toku ove godine (36.000 dinara) daleko je iznad sume sakupljene u prošloj gudini. Njihov je rad tih. ali citre, koje oni postižu, dokazom su, da je stalan i uspešan. Kulturni rad. U poslednje vreme čine se u Beogradu pokušaji, da se poboljšam školske prilike, uvedu mlad je učiteljske snage i novijim metodama koliko toliko reformišu. Jevrejski se jezik uvodi kao obavezan predmet. Jevrejskih konfesionalnih škola u Srbiji nema. Vredno je spomenuti kulturnu delatnost Jevrejskog Pcvačkog Društva, punog najlepših tradicija, koje se sada opet počinje podmladjivati i razvijati nov rad. 1 muzički klub »Lira«, koji ima za zadatak negovanje specifično jevrejske pesrne, zaslužuje svaku pohvalu. To je jedini muzički klub u opšte u Beogradu. Priredjivanjem koncerata klub stiče sve više ugleda u javnosti i staje sve više i više na snagu. Jevrejsko Gimnastičke Društvo, i ako sasvim mlado, počinje da skuplja oko sebe sve veći broj omladine i daje dosta izgleda na uspeh. Omladina je sakupljena u tri svoja društva, koja imaju literarno-cijonistički karakter. Ona je cijonistički svesna i izvestan njen deo ima puno shvatanja za svaku akciju cijonlstičke nacijonalne prirede. Medjutim, ne može se a da se i tu ne konstatuje fakat, da u omladinskom pokretu ne učestvuje ni iz bliza onaj broj omladinaca, koji odgovara njenoj ukupnoj snazi. Kcren Hajesođ. Akcija Keren Hajesoda, zasnovana đejstvom centrale iz Berlina, počela je sa najlepšim auspicijama na uspeh. Učešće i odziv Jevreja bio je znatan u uporedjenju sa drugim mestima, ali i taj se u glavnom uvek ograničio na ono vreme, dok je bio prisutan radu izaslanik centrale g. Bergen Akcioni komitet nije bio dovoljno energičan za taj posao, koji bi mogao postići sjajne rezultate. Ostavljali su brzo akciju, ne nalazeći u tome najprijatniju zabavu. Osustvo osećanja dužnosti opažalo se i ovde. I tu je potrebno obnove i novog žara, jer su sad ekonomske prilif.ee mnogo teže no u početku rada. Palestinsko Povereništvo koje je o svome radu dalo zaseban izveštaj, već time dokazuje zamašnost svoga rada. Beogradski palestinski komesar • razvio je najživlju akciju za staranje o halucim, starajući se i za omogućenje njihovog daljeg putovanja u Palestinu. On je stvarao sredstva za prijem, snabdevanje i ispraćaj haluca tako idealno lepo, da su ove grupe halucim odilazile zaista sa puno zahvalnosti za lepi doček, a ispraćani su uvek punim rukama raznih korisnih predmeta za dalji put. ♦ Rezultat ocene svega jevrejskog rada u Beogradu ne bi zaslužio pohvalu, ako ne bi bilo nade, da ee učmalosti, koja je nastupila u drugoj polovici 1921. godine, nestati i početi opet nc.v polet i nov rad. Nada je, da će i Savez Jevrejskih Veroispovednih Opštfna, koji je svoj rad koncentrisao u Beogradu, povoljno uticati u tome pogledu na opšti jevrejski, dakle i cijonistički rad. I ako je njegov md apsorbovao skoro ćele ličnosti nekoliko naš h sumišljenika, nadamo se. da će se organizacijom kancelarije i početim intenzivnjim radom samoga Saveza počet! življi rađ i u ostalim krugovima Jevrejstva u Beogradu.

Avram Koen,

Beograd.

Izvještaj Palestinskog Ureda

UVOD.

Kad je sredinom g. 1919. započela emigracija u većem obujmu, pojavila se u svim zemljama srednje Evrope, gdje su se javljali ili prolazili emigranti, što prije, što kasnije potreba, da se osnuju institucije za provedbu uredjene emigracije. U nas potaknuto je pitanje osnutka jedne ovakove institucije, koja bi se imala baviti i svim pitanjima praktičnog palestinskog rada, još u jeseni 1919. Budući da se u ono vrijeme u nas još nijesii pripravljali, ili pako proputovali emigranti, iniciiran je osnutak Palestinskog Resora S. C. J. sa djelokrugom, koji bi odgovarao, našim potrebama. Htjelo se u prvome *

BROJ 1-^.

»ŽIDOV< (HAJHUDI)