Židov

Zagrebu, Njegovo Veličanstvo Kralj blagovoleo je narediti, da se učesnicima kongresa izjavi Njegova ■ Njegovog Veličanstva Kraljice srdačna zahvali oost. V. d. Šefa kabineta Punomoćni ministar Janković ▼. r. Štampa i Sav. Vijeće, Svi su se zagrebački dnevnici osvrnuli na zasjedanje Sav. Vijeća, a »Obzor«, »Novosti« i »Riječ« imali su svoje posebne izvjestioce, koji su u svojim listovima donijeli opširnije prikaze o Sav. Vijeću. Od urednika zagrebačkih novina vidiii smo na S. V. g, Parmačevrća, od »Riječi«, g. Karu, od »Novosti« i g. Habeduša od »Hrvatske Metropole«. »Novosti« su donijele i slike nekih istaknutih lica sa Sav. Vijeća, crtane od g. Kare, urednika »Novosti«. Jedino »Jutarnji List« i »Večer« nisu donijeli (kao ni kod otvorenja sveučilišta u Jerusolimu!) nikakovih vijesti. To treba da se zabilježi i upamti. I neke beogradske i sarajevske novine donijle su vijesti i prikaze Sav. Vijeća. PLENARNA SJEDNICA SAVEZA JEVREJSKIH VEROISPOVEDNIH OPŠTINA. Na 25. i 26. o. mj. sastao se u Beogradu Savezni Odbor na vijećanje. Prisutni bijahu: predsednik 6r. Hugo Spitzer (Osijek), podpredsednik dr, Friedrich Pops (Beograd), generalni sekretar prof. Ivan Kohn (Beograd), Vrhovni rabin dr. Išale Al'balaj (Beograd), dr. Hubert (VeL Bečkerek), dr. Hugo Kon (Zagreb), Lav Stern (Zagreb), Bela Friedmann (Osijek), dr. Adolf Klein (Subotica), dr, Brandeis (Zemun), dr, Lustig (Novisad), Rafajlo Finci (Beograd), Laza Abramovič (Beograd), dr. Oskar Spiegler (Brod), dr. A. Herzl (Pančevo), dr. Bukić Pijade (Beograd), dr. Horovvitz (Beograd), dr. Vidor JSubotica) i rabini dr. Fischer (Vršac), dr, Ungar (Osijek), dr. Margel (Zagreb), dr. Urbach (Zemun), -dr. Frankfurter (Vinkovci). Generalni sekretar izveštava o radu Saveznog odbora od posledne sednice. Taj se fad sastojao u glavnom u intervencijama kod pblaeti, a naročito kod Ministarstva: vera povodom žalbi pojedinih članova protiv svojih opština, nadalje u stvarima državljanstva Jevreja, povodom iagona Jevreja i u stvarima promene štatuta pojedinih opština. Savez našao je uvek kod ministarstva vrlo lep prijem, uspio je gotovo u svira slučajevima, te ima.de vrlo malo nerešenih stvari. Šezdesetpet opština prihvatilo je uzor-statut po nacrtu đra. Huge Spitzera i Avram D, Levi-a, Brčko, što je lep uspeh obzirom na to, da se naš Savez proteže na više pravnih područja, pa su otuda nastale referentu izvesne teškoće. Savez je imao mnogo posla u sporovima izmedju filijalnih opština i njihovih glavnih opština. Općenito se opaža kod filijalnih opština tendencija, da se otoepe od svojih glavnih opština, čak i onda, ako •padaju istom obredu. Ministarstvo vera izdalo je uredbu o dodacima na skupoću našim sveštenicina. prema kojoj će svi jevrejski svcštenici dobivati takove dodatke. Ministarstvo vera obraća se u svim jevrejskim stvarima naravi na naš Savez. U stvarima verske prirode obraća se ministarstvo na vrhovnoga rabina. Iznimka se pravi kod novih ortodoksnih općina, koje su osnovale svoj vlastiti Savez, što ga je odobrilo Ministarstvo vera, a da prije nije pitalo naš savet. Svega je bilo 324 direktnih interevcncija kod ministarstva. 1 ‘ " Iz izveštaja blagajnika Laže Avramovića (Beograd), razabire se, da su prihodi Saveza iznosili od 16. V. 1924. do 24. X. 1925. din 277.678.50, od koje su svote opštine doprinele oko D 244.000. Potrošeno je kroz to vreme din. 204,249.30, od toga za plate oko din. 117.000.—, aza kiriju din. 56.000.—. Za seminar unišlo je kroz to vreme din. 31.800.—. U generalnoj debati sudelovali su gotovo svi članovi odbora. Vrhovni rabin dr. Alka 1 a j priznaje administrativni rad Savezne kancelarije i izvršnog odbora. Konstatuje, da Savez još nije našao uvaženje kod vlade, koja se obraća na Savez i na Vrhovnoga rabina, samo u pogledu sitnica, dok u krupnim stvarima vlada ne pita ni Savez ni Vrhovnoga rabina, nego donosi rešenja mimo njih, a na intervenciju pojedinih narodnih poslanika. Najhitnija je naša potreba, da se naše stanje uzakoni. U istome pravcu govore i dr, Kon i dr. Vidor. Dr. Kon ističe, da je glavna zadaća Saveza, da brani jedinstvo jevrejstva. Dr. Vidor ističe, da je Savez premalo radio za jevrejske škole i vlada je preoralo podupirala, iste. Dr. Klein koustajuje, ,da Je

Savez premalo popularan, niti razumiju svagdje, kako je potreban taj Savez. Pojedine opštine previše brane svoju autonomiju. Snaga i autonomija našega Jevrejstva, nije u preteranira autonomijama opština nego u čeličnoj autonomiji Saveza. Potrebno je, da javnost bude bolje upućena u rad Saveza, Lav S t e r n konstatuje, da je odnos vlade prema jevrejskoj zajednici predratne Kraljevine Srbije bio mnogo bolji nego odnos posleratnih vlada prema Jevrejstvu, ma da ranije nije postojao Savez jevrejskih opština. T,o najbolje pokazuje, da naš Savez nije uspio da zadobije kod vlade nužni autoritet. D'r. Bnandeis drži, da mnoge poteškoće dolaze odatle, što postoji izvesno nepoverenje vlade prema novim krajevima, a mnogo su krive i intervencije nejevrejskih narodnih poslanika u jevrejskim stvarima. Dr, Pops osvrće se na sve iznesene primedbe, iznosi historijat osnutka Saveza ortodoksnih opština i nacrta Zakona o verskim zajednicama i njihovim medjusobnim odnosima te nacrta Zakona o verskoj zajednici Mojsijevaca u Kraljevini SHS. Mnoge nedostatke tih zakonskih predloga moći će se ispraviti. U zaključnoj reči generalne debate konstatuje predsedatelj dr. Hugo Spitzer, da je statut Saveza odobren po vladi, on je dakle obvezatan i za nas i za vladu tako dugo, dok se taj statut ne promeni ili dok se ne donesu novi zakoni. Nakon toga se izveštaji izvršnog odbora uzimaju do znanja. Prelazi se na raspravu o predlozima Zakona o verskim zajednicama i njihovim medjusobnim odnosimai i Zakona o verskoj zajednici Mojsijevaca u Kraljevini SHS. Oba nacrta pročitana su i to predlog Zakona o Jevrejskoj veroispovesti pročitan je prema novom nacrtu, što ga je izradio sam izvršni odbor. Nakon toga se razvila opširna, najpre generalna, a zatim specijalna debata., u kojoj su sudelovali gotovo svi, a najviše zagrebački članovi odbora, koji su ’doneli opširne elaborate, Interkonfesijonalni zakon, iako je sa gledišta legislativne tehnike vrlo slab, priznat je sa gledišta jevrejskih interesa kao diskutabilna baza za izradbu definitivnog zakona. U pogledu zakona o jevrejskoj veroispovesti primljen ,je jednoglasno predlog Lava Sterna, da izvršni odbor na temelju primedaba generalne i Specijalne debate imade u kratkom roku načiniti novi nacrt toga zakona, priposlati taj nacrt svim opštinama i članovima odbora, nakon čega se u kratkom roku imade ponovno sastati Savezni Odbor, da definitivno zaključi redakciju toga zakonskoga predloga. Načelno se ide zatim, da taj zakon kraj sve kratkoće bude toliko iscrpan, da ne bude potreban još i poseban Statut, o kojemu se govori u dosadanjera nacrtu zakona, a koji bi dozvoljavao Ministarstvu vera, da reguliše sve one stvari, koje nijesu u zakonu sadržane. Najviše se debata zadržala na delokrugu- Vrhovnoga rabina. Mišljenje velike većine članova bilo je, da Savez kao predstavnik Jevrejstva imade zadnju reč u svim jevrejskim pitanjima. U posve verskim pitanjima može Savez donositi odluke samo temeljem mišljenja Rabinskog Sinoda, kojemu predseđava vrhovni rabin. Znači, da Rabinski Sinod i Vrhovni rabin đeluju u krilu Saveza kao njegovi organi u verskim stvarima. Otklanja se jedno hicrarhičko uredjenje, koje zadire u autonomiju opština ili krnji autoritet Saveza. U stvari bračnoga prava neka se kod bračnih sporova uvede stanje, koje danas vredi u Hrvatskoj i Slavoniji. U pogledu vodjenja matrikula izaklučeno je, da ih vode rabini kod opština, i u njihovo ime. Nakon toga rešavani su podnesci. Sa 7:6 glasova, predsjedatelj nije glasovao, zaključeno je, da se Ministarstvu vera preporuči, molba zagrebačkih Sefarada, koji traže samostalnu sefardsku opštinu. Podneseni nacrt pravila za tu Sefardsku općinu imade izvršni odbor oceniti i dovesti u sklad sa uzor-statutom. Ministarstvo se imade Upozoriti, da prema zakonu, koji vrijedi u Hrvatskoj i Slavoniji, na teritoriji jedne verske opštine ne smije da se obrazuje druga opština iste vere. Prima se predlog Vrhovnog rabina u pogledu koraka, koje imade izvršni odbor poduzeli kod vlade u cilju, što skorijega osnutka jevrejskog seminara. Lav Stern traži, da Savez stane u življi kontakt sa jevrejskom i nejevrejskom javnosti, služeći se pri tome naročito jevrejskom štampom. Predsjednik zaključujući ovo teško i plodno većanje, apeluje na sve općine i na jevrejske faktore,, da se podvrgnu autoritetu Saveza. ,

OSIGURAN DOM »MAKABIJA« U ZAGREBU. Saznajemo, da je upravnom odboru Zid. gomb. i sportskog društva »Makabi« u Zagrebu uspjelo za dugi niz godina osigurati društveni dom. koji će nakon obavljenih opsežnijih adaptacija odgovarati ne samo svojoj prvotnoj svrsi t. j. za gimnastički i sportski rad, već moći poslužiti i većim javnim priredbama »Makabija« i ostalih naših društava. Prostorije se nalaze u Palmotićevoj ul. br. 22, te će po svom centralnom položaju vanredno odgovarati svojim svrhama. Sama dvorana, koja ima oblik Hrvatskog Sokola u Zagrebu, bit će jedna od najprostranijih u Zagrebu (cca. 270 ni 2 , visine 15 m), a imat će galerije i sive nuzgredne prostorije, kako za gimnastičke svrhe, tako i za javne priredbe. Sveukupne radnje s predradnjama imadn se izvršiti u roku od dva mjeseca. Razumije se samo po sebi, da će adaptacija i uredjenje takve moderne i higijenske dvorane i nuzprostorija iziskivati velika novčana sredstva, no društvena je uprava uvjerena, da će je kod izvodjenja ove namisli svojski i izdašno podupirati sva naša javnost, u prvom redu odgovorni faktori našeg javnog života, članstvo »Makabija«. brojni prijatelji i pristaše društva, kojima je na srcu zdrav i harmoničan razvoj naših mladih generacija. Na čelu ove akcje stoji zaslužni predsjednik »Makabija« g. Julije Konig, industrijalac i poznati židovski javni radenik, koji ni kraj današnjih teških prilika ne preza. da se jednim odlučnim naporom i prema »Makabiju« jednom iskupi zadana riječ. Generalna skupština Bar-Giora, Udruženja cijonističkih visokoškolaca iz kraljevine SHS u Wienu. Dne 9. X. 1925. održana je generalna skupština, na kojoj je staro predsjedništvo održalo referat o radu prošloga semestra. Nakon podijeljenog apsoiutorija izabrano je aklamacijom novo predsjeđr ništvo i to: Jakob H. Ka Ider on, abs, med, (Beograd), Članovi predsjedništva; Mihael Eng e 1 man n, stud. tehn, (Osijek). Alfred Platz n e r, . abs. phil, (Osijek), Arje Weinberger cand. rer. com. Novo izabrani predsjednik Kalđeroa iznio je u kratkim potezima smjernice budućega ra, da: »Bar-Giora« ima uglavnom ove godine da se bavi poglavito pitanjima Palestine. Teme o razvitku Palestine u svakom pogledu bit će predmet raspravljanja na našim sjednicama. Ostale jevrejske teme. kao što su one iz literature, povijesti itd., isto će tako dolaziti na dnevni red, no one će ove godine biti za nas od sekundarne važnosti. Mi hoćemo ove godine da damo našim sjednicama a i cijelom našem radu poglavito palestinocentrički karakter, i to iz slijedećih razloga. »Bar-Giora« ima danas oko 70 seniora, ođ kojih se većina povukla u svoj privatni život, a za cijonizam ne pokazuje nikakova interesa. Mi držimo, da je akademsko gradjanstvo u prvom redu pozvano, da djeluje cijonistićki u naše lako slabo cijonistički prosvjećene krajeve. Medjutim to nažalost nije slučaj u ovoj mjeri, u kojoj bi to mo\ r ralo biti. Ne znajući pouzdano kakav je razlog neučetsvovanju naših se*niora u javnom cijonistićkom radu, ipak držimo, da nijedan razlog ne opravdava njihovu neaktivnost. Mi hoćemo, da u buduće stanemo na put tome, mi hoćemo, da naši članovi, koji sada odlaze iz »Bar-Giore« budu agilni u našem javnom radu dolje u Jugoslaviji. T.oga radi držimo, da je potreban palestinocentrizam u našem društvu. On mora doći do što jačeg izričaja kod nas. J,oš dok smo u »Bar-Giori« mora se u nama ukorjeniti briga za dobro i napredak Palestine, a ako se do toga dopre, biti će nemoguća neaktivnost u Jugoslaviji, Mi trebamo danas ljude, koji će djelovati aktivno u nas, i mi hoćemo da iz naših redova dademo takove ljude. Osim izloženog velika će se važnost i nadalje pokloniti odgoju grupe mladjih, te će se produžiti njen rad, koji se isto bavi isključivo palestinskim pitanjima. To je grupa, koja se sastaje jedampdt sedmično, ne računavši u to našu redovitu sedmičnu sjednicu. Nadalje se mnogo tretiralo pitanje naimenovanja seniora. Mi hoćemo, da naši seniori steknu dovoljno jevrejskog znanja izlazeći iz »Bar.-Giore«. Budući da je to vrlo važno pitanje, mi još nijesmo donijeli siguran zaključak, no kako izgleda, uvest će se ispiti za seniore. O tome ćemo docnije pisati u »Židovu«, a za sada samo toliko. Za Keren Hajesod naši članovi plaćaju mjesečno lijepe sume. Tako smo prošle godine skupili

22

»ŽIDOV«

BROJ 45.-47