Židov

Iz štampe

>Th e Jewlsh Forum«, mjesečnik, koji izlazi u Newyorku, donosi u svome septembarskomu broju članak našega prijatelja dra. lsaka A 1 tare a. o židovskome novinstvu u Jugoslaviji. Nakon kratkoga historijskoga pregleda države, j njenih Zidova tumači razvitajr sefardskoga i aškenaskoga elementa te ističe kronološkim redom sve novine, koje su izlazile ili još izlaze. Ljude oko tih časopisa, odnosno aktivne struje, dijeli na tni grupe; na radikalne se iarde, ekstremne aškenaze i liberalne centraliste. »Jevrejski Život« i grupu oko nje karakterizuje ovako: »Galut im mje najveće od svih zala. Oni težg za tim, Ja se židovsko pučanstvo prilagodi svojoj rodjenoj zemlji, da sudjeluje u njenome političkome životu. Oni vide u čijomzrnu prekrasan ideal, ali taj ideal treba ipak revidirati prema promjenama u životu i novim ekonomskim nslovima ... Oni su više praktički kompromisni politici, nego li teoretski idealiste .. Ne slažu se sa centralističkim idejama takozvanih cijoništa, pa stoga nije čudo, da ih radikalni cijoniste drže sefardskim separatistima.« Za »Židov« kaže; »Ta grupa zastupa lojalnost Svjetskoj Cijonističkoj Organizaciji, beznslovnu centralizaciju u rukama cijonističkih vodja i priznaje samo cijoniste općenito u protivštini prema sefardskim separatistima. Stoga ih sefardski intelektualci u Sarajeva optužuju, da nag inju nadri-aškenatizmu.« »Narodna Židovska Svijest«, glasni <io'id-spoken) organ S. C. J. n Zagrebu, služi interesima radikalnih cijoništa u Bosni ... te je u oštroj opoziciji protiv ciljeva sefardskih separatista oko »Jevrejskoga Života«. Za »Oideon« i »tlaaviv« kaže; »U Zagrebu izlaze dva mjesečnika na hrvatskom jeziku, »Oideon« i »tlaaviv«, svjetla i nade omladinskog pokreta u mladoj židovskoj generaciji. »Oideon«, koji po svome sadržaju sliči ponešto »Menorah-ijournalu« u Ne\vyorku, j e otmjen literarni i kulturni časopis s originalnim člancima i prevodima, kbji gotovo svi obradjuju probleme, koji s e tiču židovske omladine.« »Haaviv«, koji izdaje jedna od najobimnijih i najnesebičnijih grupa mladih židovskih žena u Jugoslaviji, je izvrstan časopis za židovsku djecu i židovsku kuću. Mirjani \Veiller, koje je ime dobro poznato svim židovskim djevojačkim organizacijama u Jugoslaviji, daje u svom »Haavivu* živ prinos za odgoj i moralna prosvetlenje židovske zajednice.« Svoje retke završava pisac s uvjerenjem, da je čitava ta štampa jak i konstruktivan izražaj života, duha i svijesti židovske zajednice u Jugoslaviji. ♦ »Jevrejski Život« od 20. novembra u svom uvodnom članku »Jedna politička pouka« bavi se faktom i rezultatom samostalnoga istupa čehoslovačkih Zidova u Izborima za parlamenat, pa na tom primjeru obrazlaže jedno principijelno stajalište obzirom na odvojeno nastupanje židovskoga življa u ikojoj državi. Pisac toga članka kaže, da se samo na ovako vini živim i žalibože neuspjelim primjerima možemo da učimo politički misliti i raditi Analiza izbornoga istupa čehosiovačkih Zidova pokazuje, da se' još nijesmo izliječili od pretencijozne a šovinističke koncepcije jevrejskoga nacijonalizma u diasporl Položaj Židova nije u svim zemljama jednak. U Poljskoj žive u kompaktnim masama, pa položaj Židova u Poljskoj treba lučiti od njihovoga položaja u zemljama, gdje su rasijami, nepovezani istim interesima. Čehoslovački su Jevreji obrazovavši svoju samostalnu stranku, a zavarani i svjetovani na to od gorljivih nacionalista učiniti jedan grdan politički besmisao, koji se danas ili sutra —' osvećuje. Uvodničar pita, koji su to zajednički interesi, što nagone, da se svi ili većina Jevreja imadu povezati u. jednu politiku, ograničenu na jednu, neznatnu stranku sa smiješno malenim brojem mandata. Uspjeh na izborima, koji bi daq tri ili četiri židovska mandata sa listina jevrejske stranke, ne bi donio političke koristi. Čehoslovački Jevreji, smatrali on! sebe ma.kako, i kolikogod oni bili u objektivnom smislu narod za sebe, oni nijesu u istom položaju kao ostale narodne manjine u Čehoslovačkoj Republici i nije ? mudro, što sebe obilježuju kao narodnu manjinu. Oni nijesu snažna, etnografska cjelina sa

stoljetnim političkim i' kulturnim životom,- punini borbe i peripetija. I čehoslovački Jevreji nemaju kaio sve ostale narodne manjine uporišta na homogene i suverene narodne države u susjedstvu Cehoslovačke Republike. Pobjeda Jevrejske stranke u izborima značila bi u realnom političkom životu poraz na svim linijama. Jedna) mala parlamentarna grupica ne može mnogo da postigne. U čehoslovačkoj ne brani nitko Jevrejitna, da u praktičnom političkom životu provedu sve ono, što bi oni htjeli postići ograničavajući Se u uske granice narodne manjine. Jevrejska Stranka značila hi politički zarobiti Jevreje Cehoslovačke, i one, koji se trijesu deklarirali za nju. »Ovi su izbori« završava) se članak »jedna dobra politička pouka za mnogo koje i kod nas, koji slično misle kao oni rdjavj savjetodavci čehoslovačkih Jevreja.« Ovaj je članak izričaj jednoga principijelnoga stajališta- prema samostalnom istupanju židovskoga pučanstva u židovskoj politici u pojedinim državama. Jasna je stvar, da je neispravan ovakav nastup ondje, gdje to nije potrebno, ili recimo, korisno. A upravo se i radi o tome, što se pod tom potrebom shvaća, pa da li kod stanovitih čina i istupa imade da prevladava manifestacijom, deklarativni momenat ili račun o stvarnoj koristi. A na kraju ne vdlja ovako jednostavno sve Sto se ne čini oportunističkim, okrstiti pretencioznom i šovinističkom koncepcijom jevrejskoga nacionalizma. ♦ Ugledni časopis »Srpski Književni Glasnik« (Beograd), koji se redovito kritički osvrće i na židovske publikacije, koje izlaze u našoj državi, osvrnuo se u svom prošlom svesku : na dvije židovske knjige, koje su u nas u posljednje vrijeme izašle (Rothmiiller: Kolonizacija: Palestine: Jevrejski Almanah). Recenziju Rot hmiillerove knjige počinje ovako; \ »Savez Židovskih Omladinskih Udruženja pokazuje izvesnu intelektualnu aktivnost koja je. kad nije po koji put natražnjačka (?l Opaska ured. »Zidova«), često pohvalna.« Dalje se spominje u recenziji, kako S. Z, O: U. izdaje već nekoliko godina »Oideon«, a sada je počeo da izdaje i svoju Biblioteku. Iz te prve knjige vide se velike poteškoće, kojima se imade da bori kolonizacija Palestine, ali izgleda, da je ta kolonizacija, unatoč optimizmu, kojim je ta knjiga pisana; »propao posao«. Za tn svoju konstataciju iznosi recenzent (koji je potpisan sa «x«) neke navode, iz kojih se može vidjeti, da tu knjigu nije dovoljno prošao, jer navadia neke posve krive argumente, koji da se nalaze u toj knjizi; na pr. da su Zidovi u Palestini samo posjednici zemlje, a da na zemlji Zidova rade samo Arapi itd. Dešava se dakle, da i kod »Srpskog Književnog Glasnika« recenzenti ne čitaju knjige, koje ocjenjuju. Prema tome je u stilu, da je recenzija šifrirana slovkom x -inače u matematici znakom nepoznavanja. U recenziji J e vreis ik o g Almanaha ističe osobito članke g. dra. Lavoslava Sika i g. dra. Isaka AJkalaja.

KEREN KAJEMET NASTAVLJA POBIJANJE MALARIJE

J eru solim, 18. XI, 25. (P. C.). Provedba sanacijonih radova Keren Kajemeta, koji su u Emek Jezreelfl urodili odličnifn rezultatima potaknula je Fond da nastavi ove amelioralizacijone radove. Stručnjaci tvrde, da se u Palestini može malarija posvema iskorijeniti, ako se isuše močvare, Radove te vrste poduzeo je Keren Kajemet u posljednje vrijeme u Harbaju, u susjedstvu hasidskih naselja. Voda koja dotječe sa susjednih bregova, skupila se u dolini, na površini od 8000 dunuma, pa je stvorila veliku močvaru rasadište malarije. Isušenje ove močvare stajati će 5000 {unti. Te troškove namiruje Keren Kajemet.

Nova zemljišta Keren Kajemeta

Jeruolim, 18. XI. 25. (P. C.). Od ohjelodanjenja izvještaja. Narodnog Fonda prigodom XIV. kongresa prenijeto je na ime Keren Kajemeta zemljište u Emek Jezrelu i to: 11.000 dunuma kod Jedre; 4000 kod Mejdela kraj Hajfe, preko 2000 dunuma kod Jeide u centrumu Emeka.

DJELOVANJE PALESTINE LAND DEVELOPMENT COMPANY

J eru s o 1 im, 18. XI. 25. (P, C.) Posljednje dine prodala je PLDC 200.000 dunuma zemljišta Keren Kajemetu, drugim institucijama i pojedinim osobama. Od godine 1921, došlo je posredstvom ovoga društva, uključivši ovamo Nahalal, kompleks Nurisa, Tel Adas i td,, više od. 300.000 dunuma zemljišnoga i 25.000 dunuma gradskog zemljišta u židovski posjed. Kad se društvo osnovalo bilo je u židovskome posjedu. svega 455.000, dok danas iznosi židovski posjed oko milijun dunuma. PLDG igrao je važnu ulogu kod svih tih kupnja. U zadnjoj godini provedene su ove transakcije: Jedra, Kfar Asa i Mejdel kod Ako ca 65.000 dunuma; Djadjur ca 3000 dunuma, Harbaj, Hartie i Šeih Abrek ca 26,000 dunuma; Kuskus Tabu 10.000, dunuma; Tel Šaman i Jida 17.400 dunuma; Knefis, Jabata i Tel Tura 24.000 dunuma; Varakani 30.000 dunuma. Afule 16.000 dunuma, Šunam 10.200, Kumije kraj Nurisa 6000 dunuma; Hitin 2000 dunuma; kraj Kišona u .Hajli 2000 dunuma, Herzlia (JjlilJ 9000 dunuma; Magdiel (Bir Adas) 4000 dunuma; kod Ajn Haj 1800 dunuma ukupno svega 200.000 dunuma. . :

Nova šuma u Hitiau

Jer u solim, 18, XI. 25, (!’. C). Mizrahis Lička poljoprivredna naseobina u Bdau sanirat će se sadjenjem nove šume od 10 000 drveta. Radovi, koje provadja Židovski Narodni F.ond, ve: su započeli. Kao mjesto za pošumljivanje izabran je seoski humak, koji je vrlo podesan za tu stvar. • U glavnome biti će zasadjen bor. Troškovi pošumIjivahja namirit će se iz darova za drveta Keren Kajemeta.

Arapi za britanski mandat nad Sirijom

Londonski tjednik »Near Past« (Blizi Istok) potaknuo je nedavno povodom nemira u Siriji ideju, da se uredi sjedinjeni britanski mandat nad arapslkim zemljama, uključivši Siriju i Palestinu. Oficijelni organ palestinske Arapske Egzekutive, »Felestin«, pozabavio se ovim poticajom, pa je pored ostaloga napomenuo, da Arapi ne će biti protiv takovoga plana, jer bi tako bila stvorena jaka arapska unija pod Velikom Britanijom kao raandatarnom vlasti. U punoj .arapskoj atmosferi ne bi dakle ni židovska domaja u Palestini značila opasnost, jer Arapi ne bi nikad mogli biti majorizirani. (Napomena Ziko; Objavljujemo ovaj karakterističan glas iz arapskih nacionalističkih krugova i ako taj plan jamačno ne će biti drugo, nego kaUcav ballon d’essai, kojega žurnaliste, a ništa ne govori za vjerojatnu mogućnost njegovoga ostvarenja.) (Ziko.)

Umro predsjednik Jewish Board of Deputiesa

Predsjednik Jewish Board of Deputies (Vijeće predstavnika engleskih Židova) ,Mr. H. 3. Ou. Henrigues umro je iznenada u 59. godini. Pogreb je obavljen na židovskom londonskom groblju Oplđers Oreen. Henry Straus Oubcano Henrigues bio je odličan i čuven na učenjak na području prava. Bio je članom odbora Internacijonalno ga Udruženja Pravnika i Orotius-Društva, Qod. 1921. podijeljena mu je čast kraljevskoga savjet nika. Od njegovih su publikacija najpoznatije. »Zakon o strancima i naturalizacija«, »Židovi i engleska pravna znanost«, »Židovski brak po engleskom pravu«, »Povratak Židova u Englesku«. H. S. Henrigues potomak je ugledne sefardske porodice.

4

»2 1 D O V<

BROJ Si?

U svakoj židovskoj kući treba da se čitaju židovske novine! Širite „Žiđov“!