Hanoar : list jevrejske omladine Jugoslavije

T to ne možda u različitim epohama, ne možda, da bi ono uzvišeno bilo pražidovstvo, a ono podlo tek odrod (pri tome ipak ne valja smetati s uma istoriski elemenat); nego u svako doba stoie iedno uz drugo, Što Više: često Su to isti liudi u kojima i oko kojih se bori »dš« s »ne« i koji prolazeći kroz neobične potresenosti, krize, odluke stizavaiu do ijednog ili do drugog pola. Rekoh: često su to isti liudi. Trebao bih da kažem: u svih Zidova nekako živi iedno i drugo. Niko ne može razumieti poput Židova što to znači iskušavati sebe po samome sebi; ni u koga nema toliko obilie darova i toliko obilie prepona kao u Židova. Povijest života iednoga naroda uistinu ie samo uveličana povijest života pojiedinoga člana toga naroda, a Što Has uči istorila židovstva, može svaki pojedini Židov samoposmatraniem upotpuniti i potvrditi, tek treba da ie dovolino neustrašiv, iasna vida i pošten. A io treba da iesmo: neustrašivi i jasna vida i pošteni: ier nije nas dostoino da izmičemo dubokoi zbilinosti svoga bivstvovania i neće nam biti spasa priie no smo ioi zagledali u oči i priie no smo li ioi odolieli.

Ali po tome što to pitanie, ne izlazeći iz sfere narodnoga života, zalazi u sferu pojedinčeva Života, biva očito da ie to uistinu nešto veće mego li etničko, da ie čoviečansko pitanje.

Osnovna ie Ččinieniica psihičke dinamike da se čovieku mnogolikost ničgove duše uvijek iznova ukazuie dvolikošću, što više: kako u svijetu sviiesti poiava i bivstvo znači isto, može se reći da ona uviiek poprima oblik razdvojenosti. Čoviek doživliava obilie svoje unutarnie zbilinosti i mogućnosti kao živu supstanciju kojia smjera prema dva pola; doživliava svoi unutarnii put kao putovanie od raskršća do raskršća. Pa ma kako promienliive sadržine i imena imale obe protivnosti prema kojima smiera unutrašniost čoviekova, pa makar se izbor na raskršću osjećao kao lična odluka ili kao spoliašnia nužda ili čak kao slučai: osnovni oblik sam ostaie nepromienljiv, ostaie iednor od bitnih odlučnih pratvari liudskoga života, možda jedino bitnom između svih, jer se u niemu očituie misterii pradvoinosti a po tome korijen i smisao svega duha. A ni u koga čovjeka nije bio i niie ovaj osnovni oblik tako jak, tako suveren i tako ceniralan kaošto ie bio i kaošto ie wu Židova. Nigdie se niije ostvario fako čisto i potpuno, nigdie niie tako odlučno odredio vrstu i sudbinu. Nigdje niie stvorio nešto tako golemo, paradoksno, heroisko, čudesno, čudesno kaošto ie težnia Židova za jedinstvom. Težnia Židova za jedinstvom iest ono što čini židovstvo fenomenom čoviečanstva, a židovsko pitanie čoviečanskim pitaniem. .

Niie ovdie miesto ni hora da se razlože uzroci i razvitak ekstremne sviesnosti dualiteta u Žžidovstvu, ali ko umiie čitati u povijesnici, nailaziće na ni svaki čas onamo od doba prvih isprava pa do sadašniosti. Najiiače se on izraŽava u pradoba. ı mitu o prvome grijehn koji ie zabiliežila knjiga Genesis. Tai mit štono mu samtoniklosti nisu osporavali ni babiloniste postavlia elemente dobro i zlo, a to su najiasniie i naidielatniie od svih sadržina umutarniegca dualiteta: a čini to nedostižnom snagom i iasnoćom. Prikazuie čoviečiu zadaću kao izbor, kao odluku i čini svu budućnost zavisnom o toi odlici. Izriče spoznaju čovieka koji se našao u dvoistvu. Neka se ne misli da ie toga možda bilo i u staroperziskom dualizmu. Perziski se dualizam odmosi samo na obiektivno bivstvo a me na subiektivno. On tumači svijet a ne otkriva sama sebe. Perziskc ie dvoistvo odlomak zbilie a niie krivnia. Po niesovu je shvaćaniu čovjek podiielien kao i svijet. Antiknome Žideviu svijet niic Dpodiielien, ni čoviek miu niie podiielien, nego on se razlučio, pao, postao ie nesavršen, neiednak Bogu. Obiektivno ie bivstvo za ni iedinstveno, sotona ie sluga Božii. Rasciiepano ie subiektivno Dbivstvo, a_spoliašnji Je svijet raz-