JUS standardizacija

80

Ovi znaci za postupke dodaju, se stvarnim oznakama, na pr. C 35 V = ugljemčni čelik sa 0,35% C. poboljšan.

Finska upotrebljava po preporuci ISA 17 također slova ·

A, G, H, N, T, V, sa istim značenjem kao ISA 17 i Belgija. U Holandiji obeležavaju: normalno žareno u vodi okaljeno u. ulju okaljeno poboljšane = oplemenjeno ISA komitet 17 utvrdio je u svoje vreme sledeća slova: G = meko žaren R = potpuno Žžaremn N = normaliziran poboljšan kaljeno wu ulju kaljeno u vodi kaljen na vazduhu Poljskoj se upotrebljavaju velika slova, = mormalno žaren Ca Ia | = kaljen i druga, koja nemaju sa ISA komitetom 17 i drugim zem'jama mikakve Veze. U Sovjetskom Savezu nameravana je upolreba sledećih oznaka: ; aj

III ||

<m=:Z

ME ||

POZ Pp* <

Primedba

Stanje * Oznaka 1 termički obrađen TiT. Indeks za T pokazuje, o 2 žareno | Seh (J) kakvoj termičkoj obradi 3 normaliziran N se radi. Ako za jedan isti - 4 pobolišan materijal ima više načina 5 hladno vučen D obrade, koji daju različite _ 6 h adno valjan osobine. 7 toplo valjan W : 8 liven G

U Švajcarskoj se prema VSN projektu preporučuju sledeća mala slova za označavanje:

Oznaka Broj

Značenje Kovan valjan ViLČeTI meko žaren normaliziran poboljšan 'kaljem slobodno zavarliiv s

=<asm ana CO 004 O» O = (O

Hladno. valjan, tvrdoće za opruge, žaren za olpuštanje napona ı dr. mora se izložiti običnim tekstom. :

U Čehoslovačkoj se upotrebljavaju sledeće kraćenice: norm., Žžar., pob., kalj., cemen., nitr.

6. Osobine postignute obradom

Mogućnost, da se iza znakova obrade, koji su najčešće slova, izrazi minimalna čvrstoća ili neka druga osobina, koristi maii broj zemalja.

Nemačka bi na pr. bi mogla. posle slova N = normalizirano, V — poboljšano ili tome slično, staviti minimanu čvrstoću od 60 kg/mm? dopisivanjem broja 60 (na pr. V 60 — poboljšano na 60 kg/mm*?). Ovo je samo onda polrebno, kada se čelik isporučuje u više stupnjeva ČVIstoće. U Austriji se- minimalna čvrstoća u kg/mm? označava na kraju oznake (koja se izgleda uvek završava slovom). Primeri: i i ECN 90 = hrom-nikel čelik za cemenliranje sa 90 kg/mm" minimalne čvrstoće u jezgru epruvete od 30

mm prečnika u okaljenom stanju;

*) Indeks za T pokazuje, o kakvoj termičkoj obradi se radi. Ako za jedan isti materijal ima više načina obrade, koji daju različite osobine.

STANDARDIZACIJA

VNC = nikel-hrom čelik za poboljšanje sa 90 ko/mm? minimaime čvrstoće sa epruvetom od 60 mm prečnika posle najpovoljnijeg poboljšana.

U Švajcarskoj se stavljaju posle malog slova, koje označava stanje, minimalna čvrstoća u kg/mm?.

U Španiji je u projektu da se za minima:nu čvrstoću upotrebe sledeća slova:

Minimalna Minima'na

Slovo. čvrstoća Slovo čvrstoća

kg/mm? kg/mm? O 45 U 90 Pr B5 V 100 Q 60 W 110 R 65 X 120 S 70 Y 130 SJ: 80 Z 150

Upotreba slova u Španiji izgleda meće dovesti do zabume, jer se tamo ne upotrebljavaju oznake za postupke. Postupci se daju rečima.

Primer: poboljšano na W. = poboljšano na 110 kg/mm?.

Isto tako ne može doći do nesporazuma u hemijskom sastavu, jer je u Španiji razrađem brojčani sistem za označavanje čelika.

7. Veličina zrna”

Veličina zrna, koja je u. SAD relativno rano uvedena kao merilo za ocenu čelika \(alatnog, za kuglična ležišta) : poliče od istraživača Quaid i Ehn-a, za sada se izražava samo wu Belgiji Jednom oznakom. .

= grain gros = krupno zrno

= grain 1 a 5 = zrno 1EE = grain fin = sitno zrno

= grain 5 a 8 = zrno 5—8

RAZNO

Opseg garancija - : Podatak o opsegu garancije poliče od ISA komiteta 17.

Više zemalja zastupalo je gledište da u oznakama treba

obuhvatiti i opseg garancije. Rezultat savetovanja bio je jedan sistem brojeva, koji je sastavljen ovako:

_ __ _—--<W.I———

O ee i đ = o. S - - o is o < s 4 = ~ » I= OR »1 o. =! bez sa = — = sa 1 bez sa sa — 5 sa 2 sa sa sa = = = 3 Ga sa sa sa — = 41" sa sa sa — sa ==. 55 sa sa sa — paga sa [6] sa sa sa sa sa 7 sa sa sa sa — sa 8 sa sa sa = sa sa 9 sa sa sa sa sa sa

Odgovarajući broj treba dodati na kraju oznake čelika (da se izbegnu zabune) odvojen tačkom. Ovim se obeleŽava, koje su osobine izričito zajamčene.

Ovaj je sistem prihvaćen za sada samo u Nemačkoj i Italij, doduše za izvesnim otlstupanjima. Kako se kod svih gvozdenih legura, izuzev livenog gvožđa, uvek garantuje izvesna čvrsloća i rastezanje,.lo se u Nemačkoj brojke 1 i 9 iz ISA preporuka ne upotrebljavaju, a brojke 8 i 9 upotrebljavaju se za čvrsioću u toplom stanju (pranica razviačenja na visokoj temperaturi, otpornost na 74maranje, i f. d.), kao i za električne i magnelske osobine. Šema je prema tome nšto drugačija: