JUS standardizacija

126

4.104

4.105

4.106

4.107

4.108

4.109

_ STANDARDIZACIJA

dova, koja može da se kreće od 20 do 40 mm u prečniku i može biti dužine 400 do 800 mm. Gornji i donji krajevi su konusni, suženi ma 6 do 12 mm. Na gornjem kraju, sonda je snabdevena uređajem: za držanje. Pri uzimanju uzoraka ulja. gornji otvor se zatvori palcem, spusti do određene dulbime u: ulje, zatim se otvori za kratko vreme da ulje uđe u somdu, ponovno. zatvori i dZVUČE.

Kadli se ulje nalazi u rezervoaru ili cisterni uzima se i to:

kod stojećih okruglih i četvorouglastih rezervoara i ležećih četvorouglastih rezervoara po 1 uzoraz iste količine sa vrha (1 cm. ispod površime) sredine i dma (1 cmi iznad, dna) rezervoara ili cisterne a zatim se izuzeta količina ulja sastavlja u zajednički uzorak. Kod ležećih: okruglih (valjkastih) rezervoara ili cistermi uzimaju se uzroci iste količine prema sledećem:

sa dma (i cm izmad dma) cisterne ili rezervoara uzima se 1 uzorak,

sa 1/4 visine cisterne ili rezervoara uzima se 3,5 uzorka

sa 1/23 visine cisterne ili rezervoara uzima se 4,5. uzorka:

sa 3/4 visine cisterne ili rezervoara uzima se 3,5 uzorka

sa vrha (I cm) ispod površine) cisterne ili. rezer= voara uzima se 1 uzofak i to u slučaju kada su cisterna ili rezervoar puni. Kod polupraznih, cisterni ili rezervoara uzimaju se uzorci na isti način samo se uzimaju oni uzorci, do one visine, do koje su cisterne ili rezervoar puni. Naprimer ako su cisterna ili rezervoar pumi do polovine uzimaju se i to: 1 uzorak sa dma, 3,5 uzorak sa 1/4 visine i 4,5 uzorka sa 1/92 visine cisterne ili rezervoara. Ovako izuzeti uzorci sastavljaju se u zajednički uzorak. .

Ako se ulje nalazi u buradima ili kantama od 10 i 20 kilograma neto težine, uzorci se uzimaju kod isporuka do 100 buradi ili kanti, iz svakog 10 bureta ili kante, a najmanje iz 5 buradi ili. kanti. Kod većih pošiljaka uzorci se uzimaju iz svakog 20-tog bureta ili kante ali najmanje iz 10-buradi dl; kanti.

Uzorci se uzimaju ma taj način, što se burad snažno kotrljaju, a kante potresaju, najmanje 2 minuta, a zatim odmah otvaraju i iz njih vade uzorci. Uzorci iz svakog pojedinog bureta moraju imati istu količinu, koji se zatim. sastavljaju u zajednički uzorak. Uzorci iz buradi mogu. se uzimati i specijalnim sondama izrađenim „prema priloženoj, slici. X

Ako se ulje malazi wu bocama ili kamtama do uključivo 5 kg neto težine, kao uzorci uzimaju se cela pakovanja i to kodi količine do 1.000 palkovanja uzimaju se 10 pakovanja, a najmanje 5. Kod većih isporuka uzimaju se na svakih 1.000 pakovanja 5 pakovanja, s tim da se ne može uzeti manje od 10 pakovanja.

Za dobivanje zajedničkih uzoraka istoči se celokupna količina ulja iz pakovanja s tim, da se sadržaj pre istakanja dobro promućka. Ako se u jedmoj isporuci malaze pakovanja: razne veličine, tada se postupa na način kako je opisano napred. Veličina zajedničkog uzorka mora biti najmanje 3 kg, a kod pošiljaka preko 10 tona za: svakih započetihi 10 t još 9 kg.

Iz dobro promućkanog zajedničkog uzorka uzimaju se najmanje 3 sredmja uzorka od kojih svaki mora da sadrži najmanje 500 ml ulja. Amibalaža u koju se pakuju srednji uzorci namenjemi ispitivamju! mora. biti staklena boca od 500 ml zapremine, sa staklenim brušenim! čepom ili čistim plutenim čepom: omotanim staniolom ili celefanom. Gumeni čepovi se ne smeju. upotrebljavati, Boce moraju biti čiste i potpuno

4.110

4.111

4.112

4.113

4.114

suve. Uzorak treba štititi od toplote i direktne svetlosti. Kod dužeg čuvamja, boce se obavijaju crnim papirom. Da bi se povećala trajnost uzorka, boce moraju biti napunjene do u grlo {1.j. slobodam prostor ispod čepa treba da bude zbog razlike u temperaturi najviše 10 do 20 mm. Srednji uzorci namenjeni ispitivanju osiguraju se kanapom za koji je pričvršćen: karton (privesak) sa oznakama i zapečate pečatom. zainteresovanih stramaka ili kontrolnog orgama. Pečaćenje mora: da bude izvršeno na način koji isključuje mogućnost vađenja čepa iz grla boce, a da se tom prilikom ne povredi sam pečat i pakovanje.

Svaki srednji uzorak namenjen ispitivanju snabdeven je kartonom (priveskom) sa sledećim podacima: — nazivom i vrstom proizvoda,

— nazivom! i sedištem proizvođača (prodavca)

· — brojem: i vrstom pakovanja,

— količinom: isporuke ma koju se srednji uzorak odnosi,

registarskim: brojem vagona, cisterni i sličnog, datumom: isporuike,

— datumom i mestom uzimanja uzoraka i

— potpisima lica koja su uzimala uzorke.

O uzimanju uzoraka sastavlja se zapismik u potrebnom broju istovetnih primeraka u koji se umose svi podaci navedeni u prethodnoj tački kao i eventualna druga zapažanja koja bi mosla uticati na rezultate analize, kao što su vremenske prilike, stanje prevoznih sredstava, mesta sa kojih su uzorci uzeti i slično. Zapisnik potpisuju lica koja su uzimala uzorke.

Ako ugovorom: nije drukčije predviđeno po jedan primerak uzorka: sa zapisnikom: zadržavaju prodavac i kupac, a. treći se primerak čuva za slučaj spora na mestu sporazummo ugovorenom između zainteresovanih: stranaka. U slučaju uzimanja većes broja uzoraka, smeštanje i čuvanje UuzO-

_ raka ugovara se istim ugovorom: kojim: je po-

5.01

5.02

broja uzo-

stignuta saglasnost o uzimanju većes od datuma

raka. Rok čuvanja uzoraka je 90 dana uzimanja uzoraka.

Metode ispitivanja

Pripremanje uzoraka za analizu

Analitičar pošto ustanovi izgled uzorka i zabeleži sve oznake, pristupa otvaranju muzorka kidajući pečate koji su do toga časa bili netaknuti. Uzorak se mora kvantitativno preneti u veću posudu ili bocu gde se mehaničkim putem uzorak homogenizuje. Alo u uzorku ima nera stvorljivog taloga, pokuša se sa zagrevanjem uzorka najviše na 55% C da bi se eventualni voskovi rastvorili. Ovo se, međutim, može učiniti posle odvajanja jednog dela uzorka za određivanje isparljivih sastojaka.

Za određivanje pojedinih konstanti i to, specifične težine, indeksa refrakcije, jodmog broja, saponifikacionog broja i boje, jedan. deo uzorka mora da se profiltruje.

Određivanje specifične težine

Specifična težina ulja određuje se: za tehničke svrhe areometrom' a za tačna ispitivanja piknomeftrom. Određivanje specifične težime areometrom Ulje, kome se određuje specifična težina, zagreje se ili ohladi prema potrebi talko da se u cilindru za vreme merenja postisne temperatura 20% C. Ulje treba dobro promešati, ali pri tom paziti da se ne stvaraju mehurići. Areometar treba da