JUS standardizacija

UZ ZAKON O JUGOSLOVENSKIM STANDARDIMA

Zakon o jugoslovenskim standardima daje pravnu podlogu i društveni okvir za dalje sprovođenje standardizacije u jugoslovenskoj privredi, s obzirom da je standardizacija osnovni faktor za unapređenje proizvodnje i sređivanje odnosa u prometu dobara.

Zakon sadrži načele odredbe o standardima i kvalitetu proizvoda. Zakon reguliše pojam i sadržinu jugoslovenskih standarda, način njihovog donošenja, način zamene standarda i odredbe o internim standardima. U delu Zakona koji se odnosi na kvalitet proizvoda navedeni su ODpšti propisi o kvalitetu proizvoda, o proizvođačkim specifikacijama, zatim regulativi oznaka, sastava, upotrebe i cene proizvoda i uslovi određivanje atesta i certilikata. Posebni deo Zakona sadrži odredbe o Jugoslovenskom zavodu za standardizaciju, njegovim organima i organizaciji. Nadalje, Zakon reguliše primenu Jugoslovenskih standarda i propisa o kvalitetu proizvoda, odnosno uslove pod kojima se može otsfupiti od primene propisa o standardima. I, na kraju, Zakon propisuje način na koji će se vršiti nadzor nad primenom njegovih odredaba i predviđa kaznene mere za privredne organizacije, samostalne ustanove i pojedince koji se ne budu pridržavali njegovih odredaba. —

Područje o standardima i propisima o kvalitetu proizvoda bilo je dosad regulisano Uredbom o jugoslovenskim standardima, saveznim propisima kvaliteta proizvoda i proizvočačkim specifikacijama, koja je doneta u aprilu 1951 godine i Uredbom o organizaciji i radu Savezne komisije za standardizaciju, koja je doneta u maju 1953 godine.

Obim izrade standarda u okviru Savezne komisije za standardizaciju, kretao se između 300 do 400 standarda godišnje i nije mogao da zadovolji potrebe naše privrede. To pokazuju skoro svakodnevni zahtevi za sve većim brojem standarda. Prema procenama, Dpotrebe naše privrede na sadašnjem stupnju razvoja, za nekoliko godina, ocenjuju se na oko 8 do 10 hiljada standarda, što znači da bi godišnje trebalo doneti najmanje 1 000 novih standarda. Do sada se težilo zadovoljenju samo osnovnih potreba i donošeni su takozvani opšti i osnovni standardi.

Do sada je objavljeno 2 300 standarda, a do 1962 godine predviđa se još 1 400 novih standarda. Zbirka od 3 700 standarda krajem 1962 godine pretstavljaće osnovni fond jugoslovenske standardizacije po kome će se, uglavnom, regulisati asortiman i kvalitet proizvoda. Pretpostavlja se da je do kraja 1965 godine moguće postići fond od 6500 standarda. Preostalih 2 do 3 hiljade biće moguće izraditi za naredne 2 do 3 godine, tj. do kraja 1967, kada bi se dostigao fond od 8 do 10 hiljada standarda. Posle postizanja ovog fonda godišnja izrada standarda postepeno će opadati na oko 500 standarda, pošto će broj standarda koje treba revidirati znatno porasti.

Iz ovih orijentacionih proračuna potreba naše privrede za standardima može se videti da standardizacija, usklađena sa razvitkom industrije i privrede u celini, postaje u sve većoj meri neophodan uslov za dalji razvitak proizvodnih snaga i povećanje produktivnosti rada. Prema tome, standardizacija postaje jedan od bitnih faktora unapređenja industrije, specijalizacije i solidne kooperacije proizvodnje, te je zbog toga neophodno ubrzati i sam proces donošenja standarda.

Po dosadašnjim propisima, primena donetih standarda bila je pravno obavezna. Novi Zakon polazi od principa da se utvrđeni jugoslovenski standradi primenjuju u proizvodnji i izvođenju radova i da nema potrebe da svi standardi budu administrativnim putem nametnuti privredi. Mora se pretpostaviti da će se privredne organizacije pridržavati jugoslovenskih standarda stoga što jugoslovenski standardi sadrže, u datom momentu, najopravdanija rešenja osobina i karakteristika proizvoda i radova na koje se odnose i što će za privredne organizacije, u krajnjoj liniji, biti korisnije ako se u svom radu pridržavaju donetih standarda i na taj način se uključe u jedinstveni sistem jugoslovenske standardizacije.

Ako naročiti interesi, ili potrebe, budu zahtevali da se određeni standard mora primenjivati, Zakon predviđa mogućnost da se u samom standardu može propisati njegova obavezna primena. Za nepridržavanje standarda koji budu propisani kao obavezni, Zakon predviđa odgovarajuće upravne i kaznene mere.

Propisi o kvalitetu proizvoda obavezni su za sve privredne organizacije, druga pravna lica i građane koji proizvode i stavljaju u promet proizvode na koje se ti propisi budu odnosili.