JUS standardizacija

STANDARDIZACIJA

Posebno odredbe Zakona predviđaju da privredne organizacije i njihova udruženja mogu donositi za određene proizvode i radove svoje interne standarde. Ove standarde donosi organ određen pravilima preduzeća, odnosno odgovarajućeg privrednog udruženja. Ukoliko interni standardi, koje budu donosile privredne organizacije za svoje potrebe, budu sadržali neke elemente koji postoje i u jugoslovenskim standardima, ti elementi moraju biti uneti u interne standarde. Ovi standardi ne mogu nositi naziv jugoslovenskih standarda, niti mogu biti označeni oznakama usvojenim za jugoslovenske standarde. Privredne organizacije pri zaključivanju ugovora o kooperaciji ili drugih ugovora o isporuci gotove robe, mogu odrediti primenom sopstvenih ili međusobno utvrđenih internih standarda.

Zakon predviđa da se standardima utvrđuju oblik, dimenzije, kvalitet, asortiman i druge osobine proizvoda i radova; zatim jednoobrazno označavanje proizvoda, oblici proizvodno-tehničke i druge dokumentacije, skraćene oznake pojmova, način pakovanja i transportovanja u prometu; dalje, standardom se mogu utvrditi određeni tehnološki postupci za izradu proizvoda i izvršenje radova itd. Predviđena je, takođe, mogućnost donošenja privremenih standarda, sa određenim periodom važenja.

Propisi o kvalitetu proizvoda obrađeni su u Zakonu o jugoslovenskim standardima u posebnom poglavlju, i predviđene su široke mogućnosti za donošenje dopunskih propisa odgovarajućih organa i ustanova, kada se za to ukaže potreba. S obzirom da je kod nas dosad donet relativno mali broj standarda i da je postupak njihovog donošenja prilično dug, propisi o kvalitetu proizvoda su ne samo nužni nego i korisni, jer će poslužiti kao dobra dopuna standarda, tamo gde nisu sazreli uslovi za njihovo donošenje ili, pak, gde oni još nisu doneti iz drugih opravdanih razloga. Neka regulisanja kvaliteta su neophodna i moguće ih je brzo donositi, jer je proces kraći, a elementi koje sadrže takvi propisi su uži i jednostavniji nego u standardima. Osim toga, ima proizvoda za koje u jednom dužem periodu uopšte neće ni biti doneti standardi, jer više podležu promenama, ukusu potrošača i sl., što ne znači da se za njih ne može doneti i propis o kvalitetu. IT, baš usled toga izrada propisa o kvalitetu proizvoda razvijaće se znatno brže.

U celini posmatrane, odredbe o kvalitetu proizvoda su veoma važne za zaštitu potrošača. i :

Tim odredbama propisa određuju se pojedini elementi kvaliteta industriskih i poljoprivrednih proizvoda namenjenih širokoj potrošnji ili izvozu. Njima se, takođe, mogu određivati i naročiti načini ispitivanja i kontrole uslovljenog kvaliteta, ukoliko to posebnim propisima nije predviđeno.

Poglavlje o propisima o kvalitetu proizvoda predviđa čitav niz novih elemenata, među kojim se ističu: stavljanje oznaka kvaliteta, strukture i sadržaja na ambalaži proizvoda itd. Zavisno od vrste proizvoda, neki od njih moraće da imaju oznaku o sastavu: naprimer, da bude doslovno navedeno koliko procenata čiste vune i pojedinih drugih materijala ima u jednoj vrsti tkanina i slično, da bi se potrošač znao orijentisati i ravnati i da ne bude zavisan samo od ocene stečene na prvi pogled. U vezi s tim stoji i propisivanje cene za neke proizvode, tako da potrošač može i time da bude solidno zaštićen.

U cilju postizanja, određenog kvaliteta proizvoda, privredne organizacije mogu donositi za svoje proizvode proizvođačke specifikacije. Ukoliko se propisom nadležnog savez nog ili republičkog organa uprave predvidi obavezno donošenje ovakvih specifikacija, Drivredne organizacije ih moraju doneti pre pristupanja proizvodnji odnosnih proizvoda. proizvođačkim specifikacijama svaka privredna organizacija mora voditi poseban registar

i na zahtev Zavoda za standardizaciju pojedine specifikacije moraće dostaviti Zavodu.

Saveznim zakonom, propisom Saveznog izvršnog veća ili jugoslovenskim standardom može se odrediti da pojedini industriski i poljoprivredni proizvodi moraju biti snabdeveni atestom odgovarajuće naučne, odnosno stručne ustanOVe ili laboratorije. Atestom se, prema odredbi Zakona, utvrđuje da proizvod ispunjava uslove stavljanja u promet, odnosno upotrebu, predviđene posebnim saveznim propisom. Može se takođe odrediti da Dpojedini proizvodi namenjeni izvozu moraju biti snabdeveni certifikatom — uverenjem O tome da proizvod odgovara jugoslovenskom standardu, odnosno izvoznom kvalitetu. Certifikat izdaje stručno lice, odnosno ovlašćena stručna ustanova koja je izvršila kontrolu kvaliteta.

Postupak donošenja propisa o kvalitetu proizvoda sličan je postupku donošenja standarda. Naime, propise donosi Jugosloves ki zavod za standardizaciju na predlog zainteresovane komore, državnog organa, ustanove, privredne odnosno druge zainteresovane OTganizacije, ili po sopstvenoj inicijativi. Pri podnošenju predloga za donošenje propisa O kvalitetu proizvoda, predlagač je dužan da uz predlog podnese i nacrt tih propisa ili osnovne elemente za njihovu izradu. Propise donosi direktor Zavoda. Savet za stadnardizaciju može odrediti da za određene proizvode on donosi propise O kvalitetu proizvoda. i

Jedno od najznačajnijih organizacio nih rešenja koja predviđa Zakon o standardima, jeste osnivanje Jugoslovenskog zavoda za standardizaciju, na čijem čelu će sć, kao organ društvenog upravljanja, nalaziti Savet za standardizaciju.