JUS standardizacija
STANDARDIZACIJA 5 DK 669.586:620.1
ISPITIVANJE MASE CINKA NA POCINKOVANIM JUS ČELIČNIM I GVOZDENIM PREDMETIMA C.A6.021
tı _– ro _—_– – _–- –- _—-– II-– GB G _______ ____ ____1 ___ __ _____ ______
Predlog br. 5744
Krajnji rok za dostavljanje primedbi: 1, oktobar 1965. aaa a eo S OC VEO CE i
1 Predmet standarda ž
Ovim standarđom propisuju se metode određivanja mase prevlake cinka na gvozdenim i čeličnim predmetima, kao što su žice, trake, limovi, šipke i drugi pocinkovani predmeti,
2 Svrha ispitivanja
Svrha ovoga ispitivanja je dobijanje informacija o količini nanešenog cinka u prevlaci, odnosno o đebljini cinkane prevlake. .
3 Princip ispitivanja
Ispitivanje se sastoji u rastvaranju prevlake cinka uzorka, odnosno epruvete, u hlorovodoničnoj kiselini određene koncentracije. Masa tako rastvorenog cinka zatim se određuje alternativno dvema metođama:
· — gravimetrijskom, tj. odmeravanjem razlike mase uzorka, odnosno epruvete, pre i posle rastvaranja prevlake; — volumetrijskom, tj. merenjem količine vodonika koji se u vidu gasa razvija prilikom rastvaranja prevlake. Volumetrijska metoda merenja mase-cinka u prevlaci je lakša za izvođenje i daje nešto slabije rezultate od gravimetrijske metode pa služi, uglavnom, za interna pogonska ispitivanja. Gravimetrijska metoda pri tačnom vaganju uzorka, odnosno epruvete, daje korektne rezultate pa se uglavnom upotrebljava kao osnova za izdvajanje atesta ili kao arbitražna metoda u slučajevima spora.
4 Rastvarač
41 Kao reagens za ispitivanje po ovom stanđarđu služi hlorovodonična kiselina kojoj se kao inhibitor za sprečavanje rastvaranja gvožđa dodaje rastvor antimonoksida (Sb?O;3), odnosno antimonhloriđa (SbClxa) u ·hlorovodoničnoj kiselini, ı 4.2 Rastvarač, odnosno kupka, za rastvaranje prevlake priprema se na taj način što se na svakih 100 ml hlorovodonične kiseline p. a. spec. težine 1,19, doda po 5 ml rastvora inhibitora, uz intenzivno mešanje. – 4.3 Rastvor inhibitora se priprema na taj način da se 20 g antimon oksida p. a. ili 32 g antimonhlorida p. a. rastvori u
1000 ml koncentrovane hlorovodonične kiseline p.a., spec. težine 1,19.
5 Uzorci
20 Pri uzimanju uzoraka za ispitivanje po ovom standarđu, čija se količina propisuje standardom materijala ili ugovara između poručioca i proizvođača, mora se obratiti pažnja da se prevučeni sloj cinka ne ošteti. 5.2 Od odabranih uzoraka epruvete za ispitivanje po ovom standardu isecaju se na veličine određene odnosnim stanđarđdom
materijala, odnosno ugovorom. | Ako se ispituju čelične pocinkovane žice, uzorci žica seku se na epruvete sledeće dužine, ukoliko se stanđardom materijala drukčije ne propiše ili ugovorom drukčije ne odredi: — Za žicu prečnika manjeg od 1,00.mm, dužina epruvete iznosi 300 mm; — Za žicu prečnika od 1,00 do ispod 1,5 mm, dužina epruvete iznosi 150 mm; · — za žicu prečnika od 1,5 đo 3 mm, dužina epruvete iznosi 100 mm; . — za Žicu prečnika iznad 3 mm, dužina epruvete iznosi 50 mm. : :Epruveta mora biti ođrezana na specificiranu dužinu sa tačnošću —+ 0,5 mm.
93 Poravnavanje uzorka. mora se obaviti rukom, bez upotrebe bilo kakvog alata koji bi mogao da izazove oštećenja prevlake žice.
5.4 Kod pređmeta sa golim nepocinkovanim površinama koji se koriste kao uzorci za ispitivanje, ove površine treba premazati premazima kao što su lak, parafin ili sl., da bi se izbegla nepotrebna iscrpljenja rastvarača pri ispitivanju.
5.5 Uzorci, odnosno epruvete, pre ispitivanja moraju biti očišćeni, odmašćeni i suvi. Odmašćenje se vrši primenom organskih
rastvarača koji ne nagrizaju metal, kao što su: eter, benzol, benzin, tetrahlormetan i sl. Posle odmašćivanja uzorci, odnosno epruvete, peru se u alkoholu, zatim isperu čistom vodom i, najzad, dobro obrišu i osuše čistom mekanom pamučnom krpom. 5.6 Ako su uzorci, odnosno epruvete, premazani bojom, lakom, parafinom ili voskom, ukoliko se drukčije ne propiše, ove premaze treba odstraniti odgovarajućim organskim rastvaračima koji ne nagrizaju cinkanu prevlaku i ne ostavljaju masni ili voštani ostatak. Posle odstranjivanja premaza uzorka, odnosno epruvete, treba oprati u alkoholu, isprati čistom vodom, zatim obrisati i osušiti čistom mekanom pamučnom krpom.