JUS standardizacija

300 STANDARDIZACIJA - Sa aa ai aa ia NP u U a a LOM O DO Me A 0 —

Ako se osa glavnog vretena može zakretati, i ako amplitude zakretanja vretena ne dopuštaju ovom da zauzme

neku drugu poziciju osim paralelne jednoj od osa standardnog troosnog koordinatnog sistema, ova stanđardna osa je Z-osa.

Ako amplitude zaokretanja glavnog vretena dopuštaju vretenu da zauzme pozicije paralelne sa dve ili tri ose troosnog koordinatnog sistema, standardna Z-osa je ona koja je upravna na površinu koja nosi radni kcmad na stolu mašine, nc vodeći računa o ugaonicima ili podmetačima kao priborima.

Ako nema vretena, osa Z je upravna na površinu koja nosi radni komad.

Pozitivan smer kretanja u pravcu ose Z je onaj koji povećava razmak između radnog komada i nosača alata.

X-osa krefanja

Tamo gde je to moguće, X-osa kretanja je horizontalna i paralelna sa površinom koja nosi radni komad. To je glavna osa kretanja u pozicioniranju alata ili radnog komada.

Na mašinama sa radnim komadima i alatima koji se ne obrću (npr. renđisaljke), X-osa je paralelna sa glavnim pravcem rezanja i njen pozitivan smer odgovara smeru rezanja.

Na mašinama sa radnim komadima koji se obrću (strug, brusilica za okruglo brušenje itd.), X-osa kretanja je radijalna i paralelna kliznim vcđicama poprečnih saonica.

Pozitivan smer kretanja X je onaj kojim se alat, montiran na glavnom nosaču alata na poprečnim saonicama, udaljava od rotacione ose radnog komada.

Na mašinama sa obrtnim alatima (glodalice, itd.).

Ako je osa Z ho:izontalna, pozitivan smer ose X je upravljen u desno, ako se gleda od glavnog vrelena ka radnom komadu.

Ako je osa Z vertikalna, pozitivan smer ose X je upravljen u desno, za mašine sa jednim stubom ako se gleda od

glavnog vretena ka stubu, a za mašine sa poprečnim nosačem, ako se gleda sa glavnog vretena ka levom suportu poprečnog, nosača.

TV-osa kretanja

Y-osa kretanja se mora uzeti radi obrazovanja sa X. i Z-osom pravouglog koordinatnog sistema, po pravilu desne ruke (v. sl. 1).

+X,+You+Z