JUS standardizacija
86
U izuzetnim slučajevima, standardima se propisuju ı načini sastavljanja i rastavljanja složenih delova na mestu eksploatacije.
Standardi koji se odnose na tipizirane tehnološke procese obuhvataju sledeće:
— postupke tehnoloških operacija pri izradi proizvoda ız određene grupe ili vrste proizvoda u cilju uvođenja ı obezbeđenja savremene tehnologije ı Jedinstvenog nivoa kvaliteta proizvoda, — sredstva za proizvodnju ı sredstva za kontrolu u proizvodnji na koju se odnose tipizirani tehnološki procesi.
rok važnosti sovjetskih standarda i njihova revizija
Na svakom sovjetskom standardu naznačen je i datum stupanja na snagu. Nakon pet godina od dana stupanja na snagu obavezno se mora izvršiti revizija standarda. Pod revizijom podrazumeva se provera datih veličina i odredaba, a da se ne izvrše nikakve izmene ı dopune postojećeg standarda, zatim manje ili veće izmene i dopune, kao i bitne izmene i dopune standarda.
U nekim od sovjetskih standarda, pored datuma stupanja na snagu, naznačen je i datum isteka roka važnosti koji je po pravilu mnogo kraći od pet godina, a najčešće iznosi jednu do tri godine od dana stupanja na snagu standarda.
Skraćeni rokovi su rezultat kompromisnih rešenja. Naime, događa se da proizvođač predlaže za određeni proizvod jedan nivo kvaliteta, a potrošač zahteva drugi, obično viši nivo kvaliteta za dati proizvod. U tom slučaju nalazi se kompromisno rešenje i u standard se unose vrednosti koje samo delimično mogu da zadovolje obe zainteresovane strane. Praktično, vrema od dana stupanja na snagu do isteka skraćenog roka važnosti standarda mora da se iskoristi u traženju novih rešenja u proizvodnji, u cilju poboljšanja kvaliteta proizvoda. Standard se može doneti i za proizvode nižeg kvaliteta. U ovim slučajevima strogo se ograničava rok važnosti standarda i od proizvođača se zahteva da pronađe način i puteve da poboljša kvalitet proizvoda. Ako se do isteka roka važnosti standarda rešenje ne nađe, obustavlja se proizvodnja takvog proizvoda.
sistem organizovanja rada sovjetske standardizacije
U radu sovjetske standardizacije učestvuju tri grupe organizacija:
— svesavezne organizacije za standardizaciju i njihove službe,
— službe za standardizaciju u granama inđustrije,
— službe za standardizaciju u saveznim republikama. Svesavezne organizacije za standardizaciju iı njihove službe
Ovoj grupi pripadaju: — Komitet za standarde, mere i merne pribore,
— vodeće ı bazne organizacije za standardizaciju.
Komitet za standarde, mere ı merne pribore (Komitet standarda) je svesavezni organ koji Je odgovoran za rad po pitanjima i problemima standardizacije u SSSR. Komitet standarda Je odgovoran za stanje ı dalji razvitak standardizacije, za obezbeđenje jedinstva u sistemu mera ı mernih jedinica, za sprovođenje jedinstvene tehničke politike u oblasti standardizacije čiji cilj Je uvođenje tehničkog progresa u narodnoj privredi, usavršavanje proizvodnje i poboljšanje kvaliteta proizvodnje i proizvoda.
U okviru Komiteta standarda rade:
— naučno-istraživački instituti ı njihove filijale, konstrukcioni biroi i opitno-eksperimentalne jedinice, — organizacije koje za rad pri saveznim, republičkim, autonomnim i drugim organima izvršne vlasti imaju ovlašćenja Komiteta standarda,
— organizacije koje se bave izdavačkom delatnošću i odgovorne su za štampanje i izdavanje standarda, instrukcija, priručnika po svim problemima iz oblasti standardizacije, održavanja merne tehnike, proveravanja mernih pribora, izdavanje kataloga sovjetskih standarda i standarda drugih zemalja kao ı međunarodnih standarda i druge normativno-tehničke dokumentacije, zatim izdavanje naučno-tehničkih biltena (»Standardi i kvalitet«ć, »Merna tehnika«), i drugih publikacija iz oblasti standardizacije i kvaliteta proizvodnje i proizvoda.
Obaveze vodećih organizacija u oblasti standardizacije ispunjavaju sledeći naučno-istraživački instituti Komiteta standarda:
— VNIIS —Svesavezni naučno-istraživački institut za standardizaciju; ovaj institut razrađuje naučno-tehničku i ekonomsku osnovu standardizacije, perspektivne planove kompleksne standardizacije sirovina, poluproizvoda i gotovih proizvoda, jedinstvene metode ispitivanja industrijske proizvodnje, probleme međugranske standardizacije, kao i obavlja ekspertize pokazatelja u proizvodnji i tehničko-ekonomske efekte standarda u primeni;
— VNIINMAŠ — Svesavezni naučno-istraživački institut za normalije u mašinogradnji; ovaj institut se bavi problemima međugranske unifikacije, agregacije i standardizacije u mašinogradnji i koordinira rad u toj oblasti;