JUS standardizacija

3.2

229

Koherentni sistem jedinica koji odgovara jednom posebnom sistemu veličina i jednačina, definisao je u oblasti fizikalnih pojava jeđinice za osnovne veličine. One su nazvane osnovnim jedinicama. Za svaku izvedenu veličinu definisana je odgovarajuća izvedena jedinica predstavljena pomoću osnovnih jedinica algebarskim izrazom koji se dobija iz dimenzionog proizvoda odnosne veličine zamenom simbola osnovnih dimenzija simbolima osnovnih jedinica. Izvedene Jedinice često imaju posebne nazive i simbole.

Ako su, na primer, u oblasti mehanike, elektriciteta i magnetizma izabrana četiri osnovne veličine: dužina /, masa m, vreme # i jačina struje 1, koherentni sistem jedinica sadržavaće četiri osnovne Jedinice /, m, # ı ], za odgovarajuće osnovne veličine. Izrazi koherentnih jedinica za neke izvedene veličine u ovom sistemu su sledeći:

brzina [v} = [/][«]-1

sila [F] = M/][m][}]>? energija [E] = [/]? [m] [#] + električki potencijal [FP] = [/]? [m] [#]-3 []]-1 dielektrična konstanta [s] = [0]-3 [m}-1 [#]}* [7]? magnetni fluks [0] = [/]? [m] []-2 [/] 1 relativna gustoća — [d] =1

Koherentna jedinica veličina koja nema dimenziju s obzirom na izabrane veličine, predstavlja odnos između dve identične veličine koje mogu biti izražene brojem 1. Ponekad im se daju specijalni nazivi i simboli, kao npr. radijan ili rad za jedinicu ugla u ravni i steradian ili sr za jedinicu prostornog ugla.

Međunarodni sistem jedinica SI

Međunarodni sistem jedinica sa skraćenom oznakom SI (international System of Units) usvojen je od strane 11. Generalne konferencije za mere i težine 1960. godine. Ovaj sistem ima tri vrste jedinica:

osnovne jedinice dopunske jedinice izvedene jedinice

koje zajedno obrazuju koherentni sistem Sl-jedinica.

Osnovne jedinice

Međunarodni sistem jedinica zasnovan je na sedam osnovnih jedinica:

Veličina Naziv Simbol dužina metar m masa kilogram kg vreme sekunda 5 jačina električne struje amper A termodinamička temperatura kelvin K količina materije mol mol jačina svetlosti kandela cd

Dopunske jedinice Generalna konferencija za mere i težine još nije neke jedinice Si-sistema razvrstala ni u osnovne ni u izvedene. Te jedinice su nazvane dopunskim jedinicama i mogu se smatrati ili kao osnovne ili kao izvedene jedinice:

Veličina Naziv Simbol Ugao u ravni radijan rad Prostorni ugao sterađijan sr

U standardu ISO 31, deo I do X ove dve jedinice se smatraju kao izvedene jedinice za bezdimenzione veličine ugao u ravni, odnosno prostorni ugao.