JUS standardizacija

sistem stimulisanja kvaliteta proizvoda

putem atestiranja

i dodeljivanja znakova kvaliteta

ljubiša Stašić, dipl. ing.

Prikaz predavanja Mr. S. Pietrasa, glavnog direktora Centralne službe za kvalitet proizvoda, Poljska, Varšava, održanog na FOQC sastanku, septembra 1975. g.

Atestiranje je izraz koji se može u praksi protumačiti na više načina. Uglavnom, svrha atestiranja je da garantuje da proizvod odgovara određenim utvrđenim zahtevima. U zajedničkom članku objavljenom decembra 1972. »Pravilnik o principima sistema atestiranja ı odgovarajući standardi«; međunarodne organizacije ISO ı TEC definisale su atestiranje kao »obezbeđenje, kontrolom ili superkontrolom kompetentne i neovisne organizacije, da su proizvodi konsekventno u skladu sa standardom ili specifikacijom«.

Intencija ISO/IEC pravilnika je da atestiranje, zasnovano direktno na međunarodnim standardima, treba da bude Jedan od elemenata razvoja međunarodne trgovine koji treba da osigura isporuku proizvoda sa zahtevanim kvalitetom. Praktično, postoje različiti sistemi atestiranja u raznim zemljama već više godina kao i u međunarodnoj trgovini, mada u ograničenom obimu.

U Poljskoj postoje dva sistema atestiranja:

1) Atest izdat na osnovu sporazuma između proizvođača ı korisnika. U ovom slučaju forma ı obim atesta definisani su ugovorom između proizvođača i primaoca.

2) Atest sa pravnim i zvaničnim statusom zasnovan na odgovarajućim državnim propisima. Takvi atesti su obično jasno definisani u pogledu obima ı forme ı izdaje ih ovlašćena institucija.

Veliki broj proizvoda kao npr. proizvodi od dragocenih metala, prehrambeni proizvodi, bojleri za vodu ı paru, nepokretni ı prenosni TeZeTVOATI, acetilenski generatori, dizalice, energetska ı zapaljiva postrojenja, električni proizvodi za široku

potrošnju, zaštitna odeća, sigurnosni i higijenski uređaji 1 aparati, i medicinski ı lekarski instrumenti, obavezno se atestiraju od strane nezavisne institucije.

Ovim atestiranjem obuhvaćeni su ne samo proizvodi domaće industrije, nego 1 uvezeni proizvodi. Glavni cilj institucije za atestiranje je da osigura da proizvodi, koji mogu zbog pogrešne konstrukcije, sastava ili izrade da ugroze korisnika, okolinu ili prouzrokuju druge društvene ı ekonomske štete, u potpunosti poštuju propisane uslove i zahteve prilikom proizvodnje, trgovine ı upotrebe. Specifičan oblik atestiranja koji se sprovodi od strane Centralne službe za Kvalitet proizvoda je dodeljivanje znakova kvaliteta. Ovaj oblik atestiranja, zasnovan na vladinoj odluci, uveden je da bi se zaštitio kako javni interes, tako i pojedinačni interesi potrošača. Namera je da se putem dodeljivanja prava korišćenja registrovanog znaka kvaliteta stimuliše proizvodnja proizvoda boljeg kvaliteta i da se dobije informacija o proizvodima višeg kvaliteta. Opšti principi ove aktivnosti u Poljskoj približavaju se principima drugih zemalja gde već postoji dodeljivanje znakova kvaliteta ili odgovara-

jućih licencnih znakova standardizacije.

Osnovni principi sistema dodeljivanja znakova

kvaliteta su sledeći:

Il. Znak se izdaje uz dozvolu i proizvođač ga sme koristiti posle dobijanja dozvole od kompetentnog tela (institucije), ı to u toku važenja dozvole.

2. Označeni proizvodi moraju biti saglasni propisanim uslovima i zahtevima koje je propisala institucija koja izdaje znak kvaliteta.