JUS standardizacija
o standardizaciji u oblasti informacijske delatnosti
Milan Mole, dipl. ing.
Informacijska delatnost — koja povezuje IZVOTe informacija sa njihovim korisnicima — postaje zbog sve većeg broja i raznovrsnosti Jednih ı drugih, kao i zbog pojavljivanja novih informacionih tehnologija sve obimnija i složenija, a organizacija informacione delatnosti sve razgranatija (komunikacija rezultata istraživanja 1 iskustava, izdavačka delatnost, bibliotekarstvo, bibliografija ı dokumentacija, informacioni sistemi mreže, sredstva masovnih komunikacija).
Informacioni proces se sve više diferencira ı Specijalizuje. Pojedine njegove faze i elementi (registrovanje i prvo komuniciranje infromacija, pribavljanje, upravljanje izvorima informacije, višestruko ponovno korišćenje u neprerađenom ili prerađenom vidu) postaju izrazitiji ı masovniji, »osamostaljuju se«, a baš zbog toga njihova međuzavisnost postaje sve očitija.
Zato postaje sve nužnije da se elementi, odnosno faze, kao ı sredstva ı pravila informacionog procesa standardizuju, neki čak na međunarodnom nivou, a pogotovo unutar jedne zemlje. Pri tome i sam proces standardizacije obavezno postaje dinamičan (ISO, na primer, obavezno revidira svaki standard posle svakih pet godina, ako ne i pre).
Dosadašnji doprinos nacionalnih standardizacija u ovoj oblasti je značajan, te Je potrebno da se nacionalni standardi sagledaju, pa uporede, a neki i usklade među sobom. U tom cilju je, na osnovu ugovora između ISO i Uneska, pri sekretarıijatu ISO /TC 46 formiran međunarodni informacioni centar o standardima koji se odnose na transfer informacija (ISODOC). Videti »News about TC 46«, april 1976.
U vezi s tim interesantno Je objavljivanje prikaza takvih standarda iz zemalja članica SEV (Saveta za uzajamnu ekonomsku pomoć) ı standarda ISO (Međunarodna organizacija za standardizaciju).
Pod naslovom »Standarty ı rekomendacii v informacionnoj dejatelnosti. Spravočnik« izašao je 1975. godine u Moskvi, u izdanju Međunarodnog centra za naučne ı tehničke informacije (MCNTI)!),
2) Radi se o informacionom sistemu zemalja članica SEV.
priručnik koji sadrži prikaze 364 standarda sedam zemalja članica SEV, standarda ı preporuka SEV, kao i ISO, a koji se odnosi na razne procese, metode i pravila u informacijsko-dokumentacijskoj delatnosti i srodnim oblastima nauke i tehnike. Priručnik ima 268 strana formata A5, tiraža 3900.
Prikazani, standardi su iz godine 1950 do 1973; poslednji obrađeni standard ISO je 2708—1973. Priručnik je podeljen na: naslovne strane (2 strane), sadržaj na 9 jezika (7 s.), uvod na tih 9 jezika (O s.), prikaze standarda na ruskom jeziku (226 s.), geografski registar (17 s.), i registar brojeva standarda po zemljama, SEV i ISO (7 s.).
Svaki prikaz standarda sadrži: klasifikacioni indeks prema UDK, oznaku standarda, ruski prevod naslova, originalni naslov, grupu standarda, datum izdavanja, datum od kada veži, tekst prikaza (obim teksta je od 250 do 3000 slovnih znakova, u proseku 1500), ime prikazivača. Nedostaje podatak o obimu (broju strana) svakog standarda.
Standardi su razvrstani u 22 tematske rubrike. U sledećoj tabeli naveden je broj standarda sedam zemalja članica SEV, kao i standarda SEV ı ISO za pojedina tematska područja informacijske delatnosti.
Priručnik nema ni azbučni, ni sistematski predmetni registar.
Probom nadohvat utvrđeno je da klasifikacioni indeksi UDK nisu svuda preuzeti sa samih standarda (gde je i inače šarenilo u tom pogledu vrlo veliko). Međutim, nije navedeno ko je odgovoran za klasifikaciju odn. preklasifikaciju (videti ı pod 4).
U uvodu priručnika je istaknuto da »u vezi sa stvaranjem MSTNI!) naročiti značaj imaju standardi i preporuke koji se primenjuju u oblasti naučno-tehničkih informacija, a koji će omogućiti informacijsko-tehničku kompatibilnost u okviru MSNTI i sa drugim informacionim sistemima«.
Ta kompatibilnost, koja omogućuje razmenljivost rezultata informacijsko-dokumentacijske ·delatnosti i podelu rada unutar zemlje i između zemalja,