JUS standardizacija
280
ta organoleptička, fizičko-hemijska svojstva proizvoda, svojstva ambalaže i načina pakovanja potrebno je na neki način nadzirati. Kontrola se ne obavlja samo u cilju ustanovljavnja onoga što ne odgovara propisu, već svega što se nalazi u proizvodu unutar dopuštene +olerancije. Kontrolu kvaliteta Farrawell definiše kao integralni sistem kontrole koja sledi proizvodnju, kako bi se zadovoljihi parametri predviđeni standardom propisom o kvalitetu. Stalnom kontrolom postiže se sledeće: — unapređenje proizvodnje, tehnološkog nivoa i podizanje produktivnosti;
— održava se stalni nivo kvaliteta;
— utvrđuje se minimalna i maksimalna tolerancija kvaliteta;
— ekonomičnost proizvoda itd. Prema propisima, proizvođačke organizacije dužne su da vrše kontrolu, odnosno proveravanjs kvaliteta „proizvoda pre stavljanja u promet. Proveravanjem se utvrđuje da li proizvod odgovara propisanim uslovima i zahtevima u pogledu kvaliteta. Veoma je važno da se to proveravanje vrši po jedinstvenom kriterijumu i metodologiji. Jer ako toga nema, lako dolazi do nesporazuma i različitih stavova po jednoj te istoj osobini proizvoda. Do čega sve dovodi upotreba različitih metoda ispitivanja pokazuje sledeći primer: za kvalitet mleka veoma značajno je odrediti sadržaj mlečne masti. Ako bi se ova komponenta određivala različitim metodama dobili bi se različiti rezultati, pa bi prema jednim proizvod odgovarao kvalitetu, a po drugim ne bi (recimo da se metode rmrazlikuju za 0,15"/0). Da bi se to izbeglo određena je jedinstvena metoda za utvrđivanje sadržaja masti u mleku (Gerberova metoda). Isto tako je značajno pravilno uzorkovanje koje prezentuje određenu količinu proizvoda.
Ne treba zapostaviti ni interpretaciju rezultata. Njena važnost može se sagledati na sledećem primeru: kod barenih kobasica određen je maksimalni sadržaj vode G0O'/ i masti 30%. Postavlja se pitanje da li proizvod odgovara propisanim uslovima kvaliteta kada sadrži 33% masti i 55%" vode.
U kontroli kvaliteta treba primenjivati što egzaktnije, jednostavnije i efikasnije — preciznije metode. U cilju objektivnog i jedinstvenog utvrđivanja kvaliteta na području SFRJ kod pp proizvoda, zakonom je predvidđeno da propisi o kvalitetu tih proizvoda, pored ostalog, sadrže i ikritenijume, uslove i način kontrole i verifikaciju rezultata.
kvaliteta pp proizvoda
proizvodnje i distribucija
Uopšte uzimajući, pristup kontroli može biti različit, što zavisi od više faktora: vrste proizvoda, cilja kontrole, elemenata koji se ispituju i sl. Mogu se primeniti jedinstveni i i složeni sistemi. Razrađenost i primena metoda proveravanja kvaliteta u velikoj meri zavise od stepena ovlađivanja i upravljanja kvalitetom.
Proveravanje se može ograničiti samo na zakonske obaveze, u kom slučaju će broj ispitivanih parametara biti manji, ili se može proširiti na veći broj faktora koji određuju kvalitet proizvoda. Taj širi pristup proveravanju kvaliteta uključuje i veći broj komercijalnih faktora, odnosno faktora marketinga. Prema Mc. Carty-ju marketing je istraživanje ekonomske aktivnosti, koja upravlja tokom robe i usluga od proizvođača do potrošača — korisnika, tako da po mogućnosti najbolje zadovolji i da se postigne nepristrasnost proizvođača. Potrebno je, naime, utvrditi kako je određeni proizvod prihvaćen na tržištu, šta treba i šta se sve može preduzeti da se olakša distribucija, bolje očuvan proizvod tokom skladištenja, u kanalima distribucije, transportu, na mestu prodaje u savremenim i klasičnim prodavnicama, sve do njegove konačne potrošnje.
Kod ovoga ispitivanja upotrebljavaju se različiti postupci pored laboratorijskog ispitivanja uzoraka [(organoleptičkog i fizičko hemijskog), pristupa se uporednom ispitivanju u cilju ocenjivanja kvaliteta na sajmovima i izložbama, ocenjivanju kvaliteta od strane potrošača i sl. Za svaku vrstu ispitivanja treba prilagoditi metodologiju. Sve dobijene podatke treba analizirati u jednom centru po određenim kriterijumima. Na osnovu rezultata svih ispitivanja pristupa se izradi koncepta kvaliteta novih proizvoda, odnosno inovaciji postojećih. Proveravanje i analiza kvaliteta proizvoda moraju biti integralni i da u sebi sadrže svaki sve kategorije i zahteve koji se odnose na proizvod u celini (kvalitet u užem i širem smislu). Mesto sprovođenja proveravanja kvaliteta može biti:
— pri proizvodnji i pakovanju proizvoda,
— pri distribuciji i kanalima distribucije, — pri kupovini i potrošnji proizvoda.
C. Primena propisa o kvalitetu u prometu
Kada je u pitanju proizvodnja, obično nema nejasnoća u vezi sa primenom propisa o kvalitetu proizvoda. Međutim, to pitanje se Često postavlja u sferi prometa. Naime, ističe se kao nejasno da li su OUR-i u prometu uopšte obavezni da primenjuju propise o kva-