JUS standardizacija

deklarisanje i označavanje proizvoda

Koraljka Rabrenović, dipl. pravnik

Proizvodjači iznose na tržište sve veći broj novih proizvoda, a prodaja velikog broja tih proizvoda vrši se u prodavnicama koje posluju na principu samopos luge, odnosno samoizbora, u kojima kupac nema kome da se obrati radi obaveštenja o nameni, karakteristikama, osobinama i Upotrebi proizvoda.

vojedini proizvodi izradjeni su od nov.iih materijala i zahtevaju poseban način čuvanja i održavanja, različit od načina čuvanja i održavanja proizvoda iste Vrste i namene koji su izradjeni od "klasičnih" materijala na koje je potrošač navikao. Mnogi proizvodi, zbog svojih sastojaka, konstrukcije ili posebnih zahteva u pogledu načina upotrebe, čuvanja i održavanja mogu biti opasni po zdravlje i bezbednost neupućenog potrošača i njegove okoline.

Sve ovo izazvalo je potrebu da se deklarisanju, označavanju, odnosno obeležavanju proizvoda posveti znatno veća pažnja nego ranije. Putem deklaracije i oznaka na proizvodu potrošač se obaveštava O Vrsti proizvoda, njegovoj nameni, karakteristikama, osobinama i kvalitetu, o načinu njegove upotrebe, čuvanja i održavanja, ceni, kao i o opasnostima kojima može da bude izložen ako ga nepravilno upotrebljava. Ovi podaci i oznake u isto vreme olakšavaju kontrolu kvaliteta pro= izvoda u prometu, i utvrdjivanje saobraznosti karakteristika odredjenog proizvoda karakteristikama propisanim za takav proizvod.

Pod uticajem organizacija potrošača, koJe u obaveznom i uredjenom deklarisanju i označavanju proizvoda vide efikasno sredstvo zaštite interesa svojih članova, mnoge države - a naročito imdiušt ij ski razvijene zemlje - ova pitanja uredile su zakonima i drugim propisima. (U SAD su na snazi strogi propisi o deklarisanju, označavanju, odnosno obeležaanju životnih namirnica, lekova, deter-

Jženata, kozmetičkih proizvoda, otrova

još nekih proizvoda, kojima se posethno zahteva označavanje opasnih osobina proizvođa, odnosno njegovih komponenata, kao što su zapaljivost, toksičnost, eksplozivnost, i slično. U SR Nemačkoj doneseni su, na osnovu Zakona o metrologiji i kontroli merila iz 1969. godine, propisi o označavanju i deklarisanju proizvoda koji se iznose na tržište u originalnom pakovanju. Holandija je, na osnovu Zakona o hrani i lekovima iz 1935. godine, donela čitav nih propisa o deklarisanju i označavanju ove Vrste Pproizvoda, sa naročito strogim zahtevima za proizvode koji se iznose na tržište u originalnom pakovanju. U Belgiji Je jedaim zakonom iz 1971. godine kralj ovlašćen da donese propise o zahtevima u pogledu kvaliteta proizvoda, deklarisanja i označaevanja. Francuski propisi (dekreti) o kara, i= tetu, deklarisanju i označavanju namirnica i nekih drugih proizvoda zasnivaju se na Zakonu o suzbijanju prevare u Vezi s Uslovima prođaje namirnica, iz 1905. godine. U Danskoj su zahtevi u pogledu deklarisanja i označavanja sredstava za čišćenje u domaćinstvu, deterdženata, proizvoda za održavanje lične higijene, boja, lakova i sl., uredjeni Dekretom o proizvođima koji se prođaju u originalnom pakovanju, iz 1964. godine, kojim su posebno postavljeni strogi zahtevi u pogledu proizvoda koji sadrže otrovne materije.). U Jugoslaviji je deklarisanje i označavanje proizvoda generalno uredjeno Zakonom o standardizaciji (iz 1977. godine), a za odredjene proizVvVOde, kao Što su lekovi, otrovi, sredstva za zaštitu bilja i neki drugi proizvodi, zahtevi u pogledu deklarisanja i označavanja odredjeni su odredbama posebnih zakona. Prema Zakonu o stanđardizaciji, proizvodi za koje je to odredjeno propisom donesenim na osnovu tog zakona mogu se stavljati u promet samo ako su na propisan način deklarisani, označeni, odnosno obeleženi ili ako su na propisan način upakovani. JUugoslovenski zakon, kao i mnogi drugi savremeni zakoni i propisi, povezuje pakovanje sa deklarisanjem i označavanjem proizvoda s obzirom na sve veći broj proizvoda koji 1olaze na tržište u originalnom pakovanj .