JUS standardizacija
program regulisanja kvaliteta proizvoda koji se uvoze
Dr Milan Spasić, dipl. ing.
uvod
Naša zemlja se, u dosađašnjoj praksi, Šštitila od uvoza OrGiOVOdu i usluga prvenstvoe= no limitiranjem količina (robni i devizni ontingenti), Čime su naši proizvodjači
ovih roba stavljeni u izuzetno povoljan položaj na domaćem tržištu, pošto su lišeni (onkurencije. Pri ovcme su cene» ovih procizvođa na našem tržištu guPbile ekonomski karakter Jer su ih vrlo često proizvoOdjači sami nametali. Zbog ovoga je u mno-
CJ
gim slučajevima nastajao pritisak, Od strane proizvođjaćča, na cene ovih roba, što se putem lančanih efekata prenosilo na celu privredu. Ove pojave su izazivale i mOonopolske tendencije kod pojedinih organi za-– cija udruženog rađa u sticanjiu dohotka na domaćem tržištu.
Drugi oblik zaštite domaćec tržišta od Uvoza bio Je preko carinskog mehanizma, pri čemu je politika bila takva da se destimulisao uvoz luksuznih i ostalih artikala koji nisu neophodni našoj zemlji.
im ovim akcijamm bila je zanemarena inska zaštita koju industrijski razzemlje efikasnije koriste u zaštiti tržišta od uvoza, nego što koriste caske i druge mere. Standardima, propisitipizacijom i ostalim aktima i aktiVvtima standarđizacije postavljaju se takvi zahtevi za kvalitetom prcizvoda i usluga koji obezbedjuju prihvatanje samo onih proizvođa ćiji kvalitet obezbedjuje optiefekte u odnosu na upotrebljivost, ionalnost i pouzdanost, a posebno u odnosu na uštedu energije. Uz ovo sistemi atestiranja obezbediuju kontrolu i nadgledanje u cilju utvrdjivanja da su zahtevi
u pogledu karakteristika kvaliteta zaista
i ostvaremi.
uajviščša predstavnička tela u Jugoslaviji postavila su pređ Savezni zavod za standardizaciju zahtev da se odlučnije krene i pravcu regulisanja kvaliteta proizvoda
koji se uvoze, Sto treba ostvariti aktima i aktivnostima standardizacije. Da bi uspešno izvršio ovaj zadatak Savezni zavod za stanđardizaciju je preduzeo odlučne korake da već u 1980. godini unese u svoj plan rada izradu standarda i ostalih Đropisa koji su važni sa gledišta uvoza.
Proizvcdi koji su odabrani predstavljaju stavke uvoza koje su po vrednosti više od 300.000.000.- dinara, a odabrani proizVO= di ili grupacije proizvoda, učestvuju u ukupncm uvozu u sledećim procentima: poljoprivređa i šumarstvo oko 7%, koža okc 1,5%, guma i kaučuk oko 0,7%, nafta i proizvodi od nafte oko 12,6%, hemija oko 3%, papir i gradjevinarstvo oko 1%, mašinstvo oko 4,5%, elektroenergetika oko 1l,3%*, elektronika i talekomunikacije oko 1,69%, rudarstvo i metalurgija oko 6,5%, oprema koja se ispituje na protiveksplozionu zaštitu GCko 4%, sekundarne sirovine itd., što sve iznosi preko 50% ođ celokupnog našeg uvoza. O svakoj stavci programa koji je načinjen Savezni zavođ za standardizaciju je najpre izvršio analizu raspoložive i potrebne regulative, a zatim je razmenio mišljenja sa odaovarajućim stručnjacima i odgovara-– Jućim Opštim udruženjima privredne komore, te se tako došlo do sagledavanja problema u svakoj oblasti. Sa Opštim udruženjima komora se došlo do zaključka da ovaj započeti posao treba nastaviti i nastaviti zajednički sa analiziranjem problema i izradom kompleksnih programa izrade regulative za najbitnije proizvode i oblasti proizvodnje. Iz ovoga što je rečeno vidi se da je Savezni zavođ za stanđarđizaciju išao na izradu programa prema prioritetima u odnosu na potrebe donošenja stanđarda i ostalih propisa. 299