JUS standardizacija

mase žarenjem ili ođređjivanje stepena hidratacije. Kao novost u odnosu na druge standarde koji utvrdjuju kvalitet vatrostalnih materijala pojavljuje se veličina o maksimalnom vremenu usklađištenja. Dolomitni vatrostalni materijal, zbog sadržaja slobodnog CaO, vrlo se lako hidratizuje na vlažnom vazduhu a osobito sa vođom, i materijal se u tom slučaju raspada. U tehnološkoj fazi proizvodnje vrši se zaštita nanošenjem sloja katrana debljine nekoliko milimetara sa naknađnim temperovanjem, isključivo sa ciljem đa se stvori zaštitni sloj koji će omogućiti prođuženo uskladištenje. Uloga zaštitnog sloja produžava se i u fazi eksploatacije kao redukcioni reagens koji neutrališe aktivne okside troske koji utiču na trošenje bazne obloge ovog kvaliteta. U poslednje vreme ulažu se napori da se izvrši potpuna hermetizacija proizvoda, pakovanjem u metalne kutije, zavarene sa svih strana, koje obezbedjuju uskladištenje i do godinu dana.

Nekoliko reči o značaju nekih fizičko-hemijskih parametara iz uslova kvaliteta prema standarđima:

JUS B.D6.380 JUS B.D6.381 JUS B.D6.480

1. Gubitak žarenjem 7

Gubitak žarenjem je veličina koja je limitirana i to u različitim apsolutnim vrednostima kod različitog kvaliteta u zavisnosti od toga šta se želi definisati.

Za kvalitet ter=-dolomitne opeke po standardđu JUS B.D6.380 veličine procenta gubitka žarenjem definiše optimalno učešće tera potrebrog |kao vezujuće i zaštitno sredstvo. Povećani odnos pokazuje da je struktura proizvoda narušena i da ima odstupanja od kvaliteta,

Za kvalitet sinter-dđolomitnih zrnastih proizvođa, po standardu JUS B.D6.381, veći procenat gubitka žarenjem iznad đozvoljenog ukazao bi da proizvođ nije bio dđovoljno pečen što se može odraziti na postojanost kao i na gustinu prilikom primene u toplotnim agregatima.

2. Zapreminska masa

Zapreminska masa je veličina koja se jav= lja u sva tri stanđarda kao karakteristika kod definicije kvaliteta i asortimana proizvoda. Ako su vrednosti ove veličine niže ođ stanđardom utvrdjeniPMP, to znači da je sinterovanje bilo nepotpuno, granulometrijski sastav neodgovarajući, presovanje nepotpuno.

3. Porozitet

Metođa ispitivanja, u ovoj fazi saznanja, omogućuje da se vrši odredjivanje poroziteta samo na proizvodima koji nisu tretirani terom, a obuhvaćeni su stanđardom |

JUS B.D6.480. Veći procenat iznad utvrdje-

nog takodje ukazuje đa se radi o nekvalitetnom materijalu dobijenom kao rezultat nedovoljnog pečenja.

4. Pritisna čvrstoća

Pritisna čvrstoća je svakako najvažniji parametar za oblikovane proizvode. Utvrdjena je kao parametar u standarđu JUS B.D6.380.

Odstupanje od utvrdjenih parametara pokazuje da se rađi o kvalitetu koji ne odgovara zbog više propusta u proizvodnji. Nepoštovanje utvrdjenih parametara i minimalnih veličina nije samo problem statističke prirođe, nego i tehnološki propust koji može da izazove neželjene posledice

u primeni u toplotnim agregatima.

5. Hemijski sastav

Sama priroda dolomitnog kao vatrostalnog materijala predđodredjuje hemijske sastojke kojima se definiše kvalitet i to: MgO, CaO, sio, i zbimi oksidi R.Oy.. Nezavisno od asortimana proizvoda, u sva tri doneta standarda, prisutne su veličine za maksimalna ili minimalna odstupanja pomenutih oksida, zavisno od toga kako deluju na ubrzanje ili otpornost prema hemijskoj} reakciji metala sa troskom na ozid toplotnog agregata.

Magnezijum-oksid (MgO) je osnovni sastojak koji odredjuje da li se radi o kvalitetnom ili manje kvalitetnom vatrostalnom materijalu. Veći procenat ođ utvrdjenog pokazuje da se rađi o kvalitetu koji ima duži vek eksploatacije.

Kalcijum-oksidđ (CaO) je drugi osnovni sastojak koji dopunjuje molekulski odnos minerala dolomita,pa je kao takav nepoželjan

· ukoliko ga ima više odđ procenta utvrdđjenog

standardom, jer je u višku slobodan Osnovni uzrok ı pojave hidratacije. Zbog ove činjenice je bilo važno utvrdjivanje maksimalnog sadržaja kalcijum-oksiđa (CaO) prilikom utvrdjivanja kvaliteta.

Silicijum-dioksidđ (SiO„) i ostatak oksida (R 03) se računaju kao-“oksidi koji snižavaju vatrostalnost, ukoliko su njihove vrednosti veće od standardom utvrdjenih. Na taj način njihov uđeo postaje važan činilac u utvrdJivanju kvaliteta sinter-dolomitnih proizvoda.

II. METODE ISPITIVANJA

Standardi koji propisuju metođe ispitivanja sinter-dolomita i sinter-dolomitnih proizvođa odđ kojih su neki revidovani, a neki se nalaze na razmatranju Komisije za vatrostalne materijale pri Saveznom zavodu za standđarđizaciju su:

a) JUS B.DB8.302 - Vatrostalni materijal. Metođa odredjivanja specifične težine, upijanja vođe i poroznosti,

b) JUS B.D8.304 – Vatrostalni materijal. Metođa odredjivanja pritisne čvrstoće na sobnoj temperaturi, -

227