JUS standardizacija

stanje i dalji pravci inovacije tehničke regulative u

oblasti zaštite od zemljotresa

Pukovnix Dr Ratko Stešanović, dipl, izg.

Poznato je da su zemljotresi takve elementarne nepogode koje mogu imati katastrofalne posledice po ljude i materijalna dobra. Naša zemlja se nalazi upravo u pođručju intenzivnih seizmičkih pojava sa štetnim posledicama. U novije vreme po nastanku, trajanju i štetnim posledicama karakteristični su u Skoplju (1963. godine), zatim u Debru, Banjaluci, Makarskoj, Kruševcu i Kopaoniku, Sloveniji i Crnoj Gori (1979. godine). Njihov intenzitet bio je izmedju 7 i 9 stepeni Merkali- Kankani-Sibergove skale (MCS).

Radi izbegavanja, sprečavanja, smanjenja i uspešnog otklanjanja nastalih posledica, društvo preduzima niz mera preventivnog i operativnog karaktera u svim oblastima društvenog života. Pošto su zemljotresi takve pojave koje nastaju iznenađa bez prethodnih vidljivih promena u prostoru, mala je mogućnost izbegavanja i sprečavanja direkime manifestacije i posledica zemljotre5a, radi čega se društvo mora pripremati za pravovremenu zaštitu. Zemljotresi većeg intenziteta manifestuju se na površini tla tako, Što izazivaju efekte u viđu buke, udara, potresa, požara, poplava i slično koji dovode do različitih posledica po ljude, životinje i materijalna dobra. Ne ulazeći u veličine + u medjusobne odnose ovih efekata u pogledu stepena i obima posleđica, može se istaći da su ugrožene sve Oblasti ljudske delatnosti i đa u svim pođručjima treba pređuzimati preventivne i operativne mere zaštite.

Značajno mesto u celokupnoj aktivnosti zaštite zauzima izrađa i sprovodjenje regulative. Tako je nakon zemljotresa u Skoplju 1964. gođine donet "Pravilnik o privremenim tehničkim propisima za gradjenje u seizmičkim područjima", koji je met na Osnovu Osnovnog zakona o izgrađnji investicionih objekata ("Službeni list SFRJ", broj 45/61).

Mađa u naslovu Pravilnika stoji "cradjenje",on reguliše rađ i sprovodi se u svim fazama procesa izgradnje, odnosno projektovanja, dđdimenzionisanja i izvodjenja zgrada i drugih gradjevina u područjima seizmičkog intenziteta VIIO, VIIIDO i IXO MCS-skale. Proteklo vreme njegove primene od 16 gođina sa neprijatnim iskustvima i novim saznanjima. i na neki način provere kvaliteta primene istog u zemljotresima koji su se dogođili nakon skopskog| đaju pre vo i osnovu za ocenu Pravilnika i pravce njegove inovacije.

Da bi se dala ocena u vezi sa primenom i kvalitetom postojećeg Pravilnika, kao i da bi se ukazalo na đalje pravce njegove inovacije, mora se poći od osnova, ciljeva i mogućnosti primene u vreme kađa je on đonet. Poznato je đa stanovništvo i materijalna dobra strađaju u zemljotresima ne od direktnog dejstva, već od ruševina zgrađa, požara i raznih kontaminacija koje može da izazove zemljotres. Nemoguće je postići apsolutnu zaštitu, jer tehnička zaštita od pomenutih opasnosti nije istosmerna, a i finansijske mogućnosti društva nisu takve da se građe i opremaju objekti apsolutno neosetljivi na zemljotrese.

Drugo područje pitanja je vezano za izgradnju takvih objekata koji moraju biti rezistentni i na druge efekte koje izazivaju Ostale elementarne nepogode, jer mogućnost pojave zemljotresa ne isključuje pojavu i drugih katastrofa, već naprotiv sa jednom katastrofom stvaraju se uslovi za pojavu i drugih opasnosti.

Treće područje problema je vezano za verovatnoću pojave i vreme trajanja zemljotresa. Poznato je, kađa je reč o jednom lokalitetu, da je zemljotres slučajnog karakte-