JUS standardizacija
o odnosu kvalitet — cene
Zoran Milivojević, dipl. ing.
Neposredni zadaci na sprovodjenju mera ekonomske stabilizacije i ostvarenju daljeg razvoja samoupravljanja nameću potrebu ponovnog kompleksnog razmatranja i analiziranja dugoročnog razvoja kvaliteta, a pre svega u pogledu njegovog uticaJa na cenu proizvoda i usluga.
Ovo pitanje pokrenuto je još 1972. - Godine kvaliteta, kada je Skupština SFRJ donela Rezoluciju kojom su istaknuti problemi i dati pravci daljeg razvoja u oblasti kvaliteta. Rezolucijom je posebno naglašeno da "sadašnji|sistem našeg društvenog i privrednog razvitka i dostignuti nivo proizvodnih snaga i socijalističkih proizvodnih odnosa zahtevaju da se bitno menjaju shvatanja i politika u oblasti kvaliteta proizvođa i usluga u pravcu stalnog poboljšanja tog kvaliteta i još većeg angažovanja svih faktora koji su
na odđredjen·način zainteresovani za taj kvalitet i koji mogu uticati na njegovo poboljšanje".
Tokom proteklih gođina pitanje kvaliteta proizvođa i usluga dobijalo je sve više u značaju. Pokrenute su uspešne akcije za formiranje društveno-stručnih organizacija za unapredjenje kvaliteta, znatno je smanjen broj organizacija udruženog rada koje nemaju organizovanu funkciju kontrole kvaliteta proizvođa, donet je Zakon o standarđizaciji i niz pratećih propisa, a bitno je izmenjeno i društveno shvatanje značaja unapredjenja kvaliteta proizvoda i usluga.
Medjutim, u pogledu čvršćeg povezivanja kvaliteta, kao jednog od elemenata privredjivanja i stvaranja dohotka, posebno u odnosu povezivanja kvaliteta sa cenom, nije mnogo učinjeno.
Kakva je situacija sada u pocgleđu zakonskog reguiisalja cema na našem tržištu?
Zakonom o osnovama sistema cena i društ-
venoj kontroli cena ("Sl. list SFRJ",
br. 1/80) uredjene su osnove sistema ce-
na i njihova društvena kontrola na jeđinstvenom jugoslovenskom tržištu.
Društvenim dogovorom o sprovodjenju politike cena u 1980. godini, kao i njegovim izmenama i dopunama dogovorene su mere za obezbedjenje početka primene Zakona O OSnovama sistema cena i društvene kontrole cena, kao i obezbedjenje uslova za osnivanje i formiranje zajednice za poslove cena.
Savet Savezne zajednice za poslove cena doneo. Je 22. aprila 1981. godđine Uputstvo O primenjivanju kriterijuma za obrazovanje cena ("Službeni list SFRJ" br. 24/81) kojim se uredjuje praktično primenjivanje kriterijuma, utvrdjenih Zakonom o osnovama sistema cena i društvenoj kontroli cena.
Kriterijumi koji su utvrdjeni Zakonom su sledeći:
- odnos ponude i potražnje na đomaćem tržištu;
- uticaj svetskih cena na nivoe i odnose cena na domaćem tržištu, na odnose u sticanju i raspodeli dohotka i na razvojnu politiku društva;
- kretanje prosečne proizvodnosti rada i racionalnog korišćenja sredstava za proizvodnju svakog proizvodđa i usluge;
- rasbođela ukupnog dohotka društva na delatnosti srazmerno njihovoj proizvodnosti rada, uspešnosti upravljanja i privredjivanja društvenim sredstvima i ukupnoj društvenoj. proizvodnosti rađa, uz nastojanje da se ujednačuju uslovi privredjivanja u granicama ekonomske racio-
nalnosti i ravnopravne raspođele dđohotka. 207