JUS standardizacija

Slično je i kođ mesa, pojava salmonele može biti rezultat zagadjenja pre klanja, ili rezultat zagadjenja u toku manipulisanja, transporta i slično.

2.4 Uzimanje uzoraka "za jelo". Bez obzira

da li se radi o hemijskom ili mikrobiološkom zagadjenju, moguće je proučavati ukupan "dnevni unos" odredjenih zagadjivača preko hrane, na taj način što će se uzorci uzeti na mestu maloprodaje, i pripremiti slićno kao što se pripremaju kod kuće. U ovom slučaju potrebno je obezbeđiti pođatke O sastavu hrane i o načinu pripreme.

Ovakva istraživanja imaju edukativan karakter, buđući da raznolikost čuvanja i pripreme hrane u praksi na razne načine direktno utiču na razgradnju, eliminaciju i redukciju štetnog agensa. Zato je bolje takva istraživanja vršiti kroz neki naučnoistraživaćki a ne "monitoring" program. Ovo još u toliko pre što je izuzetno teško dozitı reprezentativan uzorak. -

3.2 Uzimanje uzoraka u vezi sa potencijalnom opasnošću

Hačin na koji će se uzeti uzorci u odredjenim situacijama, izmedju ostalog zavisi i od toga: kakve su potencijalne opasnosti, od kombinacije hrana-zagadjivač, od broja uzoraka koje treba uzeti za analizu (koji zavisi od analitičkih mogućnosti, ekonomskih činilaca i drugo) i od samog pDredmeta rađa predvidjenog "monitoring" programom. I ovde su mogućnosti višestruke.

3.1 Ispitivanje svake jedinične količine, Hnoge utvrdjene metodđološke postavke (za kontrolu mesa, na primer), zahtevaju ispitivanje svake jedinične količine (zaklane životinje, i slično). Ovo se obično primenjuje prilikom ispitivanja na prisustvo parazita, kođ goveđa na prisustvo parazita Cystericercus bovis i kod svinja

na prisustvo parazita Trichinella spiralis. U ovim slučajevima rezultati ispitivanja (pod uslovom da su izveđena na odgovarajuću način) daju meru raširenosti pojave parazita. Ovakav prilaz je primenljiv samo u slučajevima kada postupak analize nije bitno destruktivan.

J.2 Reprezentativni uzorci uzeti iz svako lota. Ako je procenjeno da odredjena hrana u kombinaciji sa ođredjenim zagadjivačem predstavlja potencijalnu i akutnu oDasnost po čovečije zdravlje, i da je zagadjivač nejednako rasporedjen, često se odlučuje da se svaki lot uzorkuje i analizira pre izdavanja dozvole za izvoz ili prodaju. Ovog pravila se pridržavaju mnoge zemlje, bilo da su izvoznice ili uvoznice hrane,

a Vrlo često je ugradjeno i u samu industriju, ođnOsno u njene programe kontrole! kvaliteta, gde se to rađi vrlo ekstenzivno. 3.3 Reprezentativni uzorci uzeti iz lotova koji su ođabrani po utvrđdjenom planu ill nas umice

Često se u praksi dogadja da u slučaju kada ne postoji neka velika opasnost po čo-

Pa

večije zdravlje, uzimanje uzoraka može da se vrši po sistemu koji prethodno utvrdjuje lotove koji će se uzorkovati ili!se oni odabiraju nasumice. To se dogadja pored već pomenutog slučaja u slučajevima, kada se moraju uzorkovati vrlo velike količine robe s jedne strane, a s druge, kađa su mogućnosti za analizu velikog broja uzoraka male. Odluka o tome će se doneti, DIE—= venstveno imajući u vidu predmet rađa koji je utvrdjen "monitoring" projektom. Ako projekt ima karakter kontrole, to jest ako ima za cilj da spreči da se neodgovarajuća roba uveze ili prođa, logično je da će se uzorci uzeti iz onih lotova koji dolaze od proizvodjača ili preradjivača koji nemaju uhodan sistem praćenja stepena i obima zagadjenja ili iz onih lotova koji potiču iz regiona gde se javljaju ili se mogu javiti problomi koji direktno "ugrožavaju" kvalitet robe.

U drugom slučaju, ako projekt ima zađatak da stvori opštu sliku o kvalitetu neke robe u odnogu na noki zagadjivač, tada se uzorci moraju uzeti iz odabranih lotova u kojima su zastupljeni svi "izvori" ove robe, s jedne strane, a s druqe strane, u kojima su zastupljene i odredjene količine. Ovaj pristup se može primeniti na početku realizacije projekta, s tim da se računa da roba koja se ispituje ne sadrži velike količine zagadjivača ili pak da se roba ne koristi u posebne namene (hrana za decu,

i slično).

Iz praktičnih razloga, obično se tako analizira manji broj uzoraka koji predstavljaju velike količine robe. Znači, uzorak mora biti Što reprezentativniji, to jest, sa svim karakteristikama lota koji bredstavlja, odnosno ne sme biti ni više ni manje zagadjen od same robe u tom lotu. Naravno da ovde homogenost lota predstavlja najvažniju karakteristiku, važnu za opredeljenje, da li će se ceo lot uzOrkovati ili će se pak on podeliti i svaki deo za sebe uzorkovati (stratifikacija).

Na bazi dosadašnjih istraživanja, utvrdjeno je da je roba, u ovom slučaju hrana, homogenija u razvijenim zemljama, gde se proizvodi, preradjuje i pakuje mnogo centralizovanije i tako pakovana se distribuira. Isti tretman se primenjuje prilikom izvoza. Znači, zagadjivač koji se ispituje, skoro da je podjednako distribuiran po celom lotu, tako đa nije teško dobiti reprezentativan uzorak.

Da bi se izbegle nedoumice i predrasude oko uzimanja uzoraka, najbolje je koristiti tabelu nasumice izabranih brojeva, znači obeležiti svaku jedinicu u lotu brojem (kada je·'to moguće) od broja 1 do broja koji predstavlja zbir svih jedinica i pomoću pomenute tabele uzorkovati one jedinice čiji se brojevi javljaju u tabeli, i uzorke analizirati.

Drugi osnovni princip je, da bi se dobio što reprezentativniji uzorak, mora se uzeti što veći broj jediničnih uzoraka, i to više manjih nego nekoliko većih jediničnih uzoraka.

| 29 a : i A 8 A KK ——1IUZI=—_—OZ—0–cđ<=wCıI——=

Standardizacija, 1982./br. 1—2