JUS standardizacija

d. Neravnomerni teritorijalni raspored ovlašćenih organizacija Sadašnji teritorijalni raspored ovlašćenih organizacija nije zadovoljavajući. Radi ilustracije navodimo podatak da u dve naše republike imamo 50 % od ukupno ovlašćenih organizacija a u tri republike 72 % od ukupnog broja ovlašćenih organizacija. Takođe, ističemo podatak da jedna republika i jedna pokrajina nemaju ni jednu ovlašćenu organizaciju.

e. Neujednačenost kriterijuma

U do sada izdatim propisima o obaveznom atestiranju proizvoda nisu bili ujednačeni kriterijumi za ovlašćivanje što je stvaralo utisak da se za atestiranje jednog proizvoda može lakše dobiti ovlašćenje nego za atestiranje drugog. Ovde se mogu svrstati i problemi koji se odnose na rad komisija za ovlašćivanje, mada oni nisu značajni.

f. Neusklađenost kriterijuma koji se odnose na pravni status i delatnost organizacija

Mada je Zakonom o standardizaciji tačno utvrđen pravni status i delatnost organizacija koje mogu biti ovlašćene za atestiranje (OUR-a čija je osnovna delatnost kontrola kvaliteta, odnosno ispitivanje i razvoj proizvoda), u praksi je bilo značajnih problema. Problemi su proizlazili iz širokog dijapazona mogućnosti organizovanja prema Za-

konu o udruženom radu kao i širokog dijapazona moguć- ,

nosti registrovanja za vršenje pojedinih delatnosti prema Uredbi o upisu organizacija udruženog rada i drugih subjekata u sudski registar (,,Službeni list SFRJ”, br. 21/77, 68/77, 27/80).

g. Neodgovornost ovlašćenih organizacija

Nadzorom nad radom ovlašćenih organizacija utvrđeni su ozbiljni propusti u radu nekih ovlašćenih organizacija:

— nepridržavanje određenih postupaka ispitivanja prilikom atestiranja,

— izdavanje atesta bez izvršenih ispitivanja,

— ponašanja koja nisu u skladu sa uobičajenim poslovnim normama.

h. Neutralnost ovlašćenih organizacija

Znatan broj organizacija udruženog rada koje su ovlašćene za atestiranje nalaze se u sastavu proizvođača proOIZvOda koji je obuhvaćen obaveznim atestiranjem ili su korisnici toga proizvoda. Uzimajući ovo u obzir, neutralnost, objektivnost i nezavisnost ovih organizacija Je dovedena u pitanje.

5. Razvoj i usavršavanje postupka ovlašćivanja Umesto zaključaka smatramo da bi bilo korisnije predlo-

žiti smernice budućeg razvoja i usavršavanja postupka ovlašćivanja. Splet objektivnih teškoća i drugih protivureč-

Standardizacija 1982./br. 7—8

nosti u sprovođenju sistema atestiranja ukaza!i su na potrebu temeljnije analize funkcionisanja sistema, kako bi se na sadašnjim osnovama izgradila dugoročna koncepcija sistema atestiranja i postupka ovlašćivanja i nadzora i otvorila perspektiva rešavanja problema pred kojima se nalazimo. Moramo se složiti sa činjenicom da za rešenje sadašnjeg problema nije dovoljno predložiti mere koje će značiti „,reparaturu” postojećeg rešenja i sprečavanje daljih poremećaja u sistemu atestiranja. Neophodno Je izvršiti dublju rekonstrukciju sistema atestiranja.

Međutim, mi se moramo držati realnih pretenzija i zadržati sve ono što predstavlja predriost našeg sistema.

Razvoj i usavršavanje postupka ovlašćivanja i nadzora mora da respektuje sledeće činjenice:

a. Kriterijume za ovlašćivanje je neophodno zadi/žati i izvršiti samo neophodne korekcije da bi u potpunosti bili usaglašeni sa kriterijumirna usvojenim na međiunarodnom nivou.

b. Neophodno je u kriterijume za ovlašćivanje ugraditi princip objektivnosti, neutralnosti i nezavisnosti radi omogućavanja uključivanja naših ovlašćenih organizacija u međunarodne sisteme atestiranja.

c. U ciiju povećanja kompatibilnosti našeg sistema međunarodnim sistemima neophodno je razmotriti postojeće rešenje za propisivanje kriterijuma za ovlašćivanje organizacija udruženog rada z3 atestiranje proizvoda, jer Je postojeća praksa pokazala i sledeće nedostatke:

— naš nacionalni sistem treba da bude maksimalno usklađen sa drugim nacionalnim sistemima,

— međunarodni sistemi propisuju i na drugi način mogućnosti ovlašćivanja,

— međunarodna dokumenta (kao što smo videli) daju samo uopštena rešenja i principe.

d. Politiku ovlašćivanja treba zadržati a otkloniti uočene nedostatke (neodgovornost PKJ i RPK, indiferentnost, nedostak intuicije u pogledu sagledavanja prednosti itd.) u cilju njenog efikasnijeg delovanja.

Međunarodne organizacije:

1. EFTA — European Free Trade Association (AELE), Austria, Norway, Portugal, Swveden, Switzerland, Finland, and Iceland.

2. GATT — General Agreement on Tariffs and Trade, A multilateral treaty embodying a general code of conduct covering virtually the whole field of the commercial relations of the more than 90 member countries.

3. ECE — Economic Commission for Europe (CEE Geneve). Acts to facilitate trade in Europe and notably prepares regulations associated with ,,E" mark certification scheme {now

operating for motor vehicle accessories).

319