JUS standardizacija
Zakona o standardizaciji iz 1980. godine, intenzivira ovaj posao.
Sprovođenje obaveznog atestiranja protiveksploziono zaštićenih elelktričnih uređaja koji rade u atmosferi eksplozivnih smeša ima za cilj zaštitu života i zdravlja ljudi koji rade u rudnicima i na drugim mestima, gde postoji mogućnost stvaranja eksplozivnih smeša, kao i zaštitu vrednih materijalnih dobara koja mogu biti uništena ili oštećena eksplozijom.
Poseban kompleks problema u oblasti rudarstva (podgrade u rudnicima sa podzemnom eksploatacijom, oprema i uređaji u rudnicima i dr.) i građevinarstva (cement, beton, čelici za prednaprezanje i armiranje i dr.), kao i proizvoda značajnih sa stanovišta zaštite potrošača u pogledu njihove bezbednosti i sigurnosti pri upotrebi ovih proizvoda {električni i pliriskih aparati za domaćinstvo, pokretne boce pod pritiskom, gasne peći itd.) obuhvaćen je kroz sprovođenje sistema obaveznog atestiranja.
Značajnu grupu poslova čini rad na uključivanju u međunarodne i regionalne sisteme atestiranja. Pre svega treba istaći saradnju sa Međunarodnom organizacijom za standardizaciju (ISO), kao i sa sistemima atestiranja zemalja članica EEZ i SEV.
2. Zakonska osnova i praksa sprovođenja sistema obaveznog atestiranja proizvoda
„Obavezno atestiranje (homologacija) je postupak utvrđivanja ssaobraznosti karakteristika proizvoda propisanim karakteristikama kvaliteta proizvoda radi izdavanja atesta” (,,Zakon o standardizaciji”).
Zakonske odredbe obaveznog atestiranja bile su osnova za potpuno definisanje i uspostavljanje Sistema sa svim bitnim elementima za njegovo sprovođenje:
— upravljanje,
— organizacija,
— funkcionisanje,
— informisanie.
Sprovođenje ovako definisanog sistema podrazumeva sledeće aktivnosti:
1. obezbeđenje jedinstvenosti sistema koja se realizuje kroz jedinstvene principe i elemente sistema; jedinstvenu metodologiju rada pri njegovom sprovođenju i jedinstvene dokumente;
2. određivanje proizvoda koje treba atestirati prema odredbama Zakona o standardizaciji, aktuelnoj situaciji na tržištu, kao i prema problemima izvoza;
3. izradu propisa o obaveznom atestiranju proizvoda koji sadrže odredbe o: karakteristikama kvaliteta proizvoda koji se atestiraju, metodama ispitivanja, standardima ili propisima po kojima su proizvodi urađeni,
304
postupku ispitivanja, atestu i izveštaju o ispitivanju, atestnom znaku i načinu označavanja, uslovima koje mora ispunjavati organizacija koja vrši atestiranje proizvoda na koji se propis odnosi i dr.;
4. rad na ovlašćivanju organizacija za atestiranje Droiz-
· voda:
5. finansiranje sistema atestiranja (ufivrđivanje visine naknade za obavlianje poslova obaveznog atestiranja;
6. obezbeđenje efikasne kontrole i nadzora nad radom ovlašćenih organizacija.
Sprovođenje sistema obaveznog atestiranja na osnovu zakonskih odredbi i dogovorene politike, dalo je pozitivne rezultate u skladu sa ciljevima stabilizacije naše privrede, borbe za poboljšanje kvalitets domaćih proizvoda, u cilju zaštite domaćeg tržišta od uvoza nekvalitetnih proizvoda, kao i obezbeđenia lakšeg izvoza Droizvoda na tržišta drugih zemalja.
Međutim, dosadašnje iskustvo na ovom poslu pokazalo je da sistem obaveznog atestiranja mora da Dude usklađeri sa međunarodnom praksom uz potrebu da bude prilagođern našem društveno političkom i'pravnom sistemu. Rezultati petogodišnjeg sprovođenja sistema obaveznog atestiranja ukazali su i na sledeće probleme:
a) Neusklađenost tehničke regulative, odnosno nejedinstveno regulisanje Karakteristika kvaliteta proizvcda u našoj zemlji kada se radi o bezbednosti, sigurnosti, zaštiti života i zdravlja ljudi, vrednih materijalnih dobara, ekonomskih interesa zemlje itd.
Tako, na primer, standardima i drugim propisima regulišu se ,,namena, svojstva i karakteristike Kvaliteta proizvoda” prema Zakonu o standardizaciji, znači na nivou Federacije, a istovremeno takve odredDe postoje i u republičkim i pokrajinskim zakonima i propisima koji se odnose na investicionu gradnju, protivpožarnu zaštitu, zaštitu na radu, obrazovanje i stručno Osposobljavanje kadrova, Ovde je otvoreno pitanje posledica do kojih mogu da dovedu različita zakonska rešenja, posebno sa stanovišta nejedinstvene kontrole i nadzora (tehničke inspekcije su u nadležnosti republika i pokrajina), jedinstvenosti jugoslovenskog tehnološkog sistema, što u krajnjem slučaju ima za posledicu i pitanje jedinstva jugoslovenskog tržišta.
Ne treba ni isticati činjenicu koliko je nejednako zakon-
ski regulisana odgovornost za nastale štete (materijalne i dr.).
b) Teškoće pri donošenju propisa o obaveznom atestiranju proizvoda .
Kada se govori o ovom problemu, treba prethodno reći da standardi za proizvode, na osnovu kojih je propisana
Standardizacija 1982./br. 7—8