JUS standardizacija

veznog atestiranja proizvoda crne metalurgije {ovaj program je usvojen na 20. sednici Saveznog izvršnog veća od 30. oktobra 1978. godine, kao „srednjoročni program rada na izradi propisa o obaveznom atestiranju proizvoda” u okviru Saveznog zavoda za standardizaciju). U sadašnjoj organizaciji rada na standardizaciji organizacije udruženog rada se uključuju u aktivnosti jugoslovenske standardizacije kao članovi komisija za standarde, ali bez obaveze da putem udruživanja rada i sredstava učestvuju u realizaciji usvojenin programa. Od organizovanih oblika rada na standardizaciji postoji stalna saradnja sa Splošnim združenjem črne in barvaste metalurgije in livarn Slovenije ı nekim društveno-stručnim organizacijama.

Stanje standardizacije u crnoj metalurgiji Jugoslavije nije na zavidnom nivou i treba uložiti dosta rada da bi se današnji nivo standardizacije u svetu u ovoj oblasti dostigao.

KOMPLEKSNI PROGRAM STANDARDIZACIJE U OBLASTI CRNE METALURGIJE VEOMA AMBICIOZAN PLAN

Na osnovu analiziranja stanja standardizacije u svetu i postojećeg stanja standardizacije u Jugoslaviji za koju se konstatuje da zaostaje u oblasti crne metalurgije za razvijenim svetom, na osnovu planova proizvodnje i plasmana proizvoda grane, a s obzirom na obavezu poštovanja zakonskih odredbi o preispitivanju jugoslovenskih stanrada, koji su stariji od 5 godina, izrađen je predlog izrade potrebnog broja novih i revizije postojećih standarda koji su obuhvaćeni ,,Kompleksnim programom standardizacije u oblasti crne metalurgije”. Radna grupa od deset stručnjaka predstavnika naučno-obrazovnih institucija, proizvođača i potrošača čelika radila je skoro dve godine na izradi pomenutog predloga Programa. Predlog Programa su razmatrale i pozitivno ocenile privredne komore, opšta udruženja, poslovne zajednice, Jugoslovenska narodna armija, proizvođači i veći potrošači proizvoda crne metalurgije. Da bi se sagledao obim posla koji treba da se realizuje, u tabeli 8 dat je izvod ız Programa sa podacima o tome koliko |e ukupno potrebno standarda, koliko novih standarda treba doneti a koliko revidovati. Od ukupno 281 važećeg standarda (tabela 7) za obrađene grupe, 234 treba revidovati, istovremeno treba izraditi 303 nova standarda, što sa 47 standarda, čije odredbe zadovoljavaju, daje iznos ukupnih potreba - 584 jugoslovenskih standarda.

U tabeli 9 dat je pregled standarda koje treba doneti i pregled standarda koje treba revidovati prema sadržaju i prioritetima u odnosu na izradu.

Iz tabele se vidi da skoro za svaku grupu proizvoda i me-

560

todu ispitivanja ima manji broj standarda od potrebnog, Treba istaći da je hitno potrebno doneti nove standarde i revidovati postojeće za vrste čelika bez obzira na opšti prioritet kao i za grupe proizvoda u koje su svrstani OsSnovni proizvodi crne metalurgije: limovi i trake, cevi, žice, profili, betonski čelik i drugo.

Za vrste čelika potrebno Je izraditi 34 nova standarda, a od postojećih 10 treba revidovati 8. Ovi standardi definišu tehničke uslove za izradu i isporuku čelika od kojih su izrađeni osnovni | izvedeni proizvodi! crne metalurgije te bez obzira na prioritet unutar grupa, treba hitno izraditi ostale standarde, kako u crnoj metalurgiji tako ı u ostalim oblastima standardizacije delova i proizvoda od čelika.

Realizacija celokupnog programa je značajna za crnu metalurgiju, industriju prerade metala (metaloprerađivačka delatnost, mašinogradnja, proizvodnja saobraćajnih sredstava, brodogradnja i proizvodnja elektro tehničkih mašina), građevinarstvo, industriju nafte | drugo.

Zbog obimnosti Programa, utvrđeni su prioriteti u odnosu na izradu najpotrebnijih standarda.

Prioriteti 1, 2 i 3 u Programu za donošenje ı reviziju standarda utvrđeni su ·uz pomoć privrednih komora, opštih udruženja, poslovnih zajednica, proizvođača i velikih potrošača proizvoda crne metalurgije a na osnovu sagledavanja stvarnih potreba. Prema Programu, od ukupno 537 standarda prioritet 1 nalaže donošenje 211 standarda ili oko 40 % standarda.

U Programu prioritet 1 u donošenju i reviziji standarda obuhvata standarde koji definišu tehničke uslove kvaliteta proizvoda, kako bi se stvorili uslovi za izradu i isporuku nekog proizvoda, odnosno za stavljanje proizvoda u promet. Donošenje ovakvih standarda je komplikovano, jer je teže usaglasiti stavove različitih proizvođača i potrošača o tehničkim karakteristikama proizvoda nego stavove laboratorija o metodama i uslovima ispitivanja. Prilikom donošenja ovih standarda treba računati na poteškoće oko usaglašavanja stavova. Kod metoda ispitivanja prioritet 1 dat je metodama koje su bitne za utvrđivanje kvaliteta proizvoda. Program izrade novih i revizije postojećih jugoslovenskih standarda je' na izgled vrlo ambiciozan, rne:!utim treba imati u vidu da on ima za cilj samo dovođenje jugoslovenske standardizacije u oblasti crne metalurgije na nivo koji već danas ima večina razvijenih zemalja u ovoj oblasti standardizacije.

Donošenje tehničkih normativa kasni

Jugoslovenskim standardima nisu regulisani uslovi proizvodnje, radni postupci i metode u proizvodnji i procesi proizvodnje, tehničke mere zaštite itd. za objekte i opremu u eksploataciji. Donošenjem tehničkih norma-

Standardizacija 1982/br. 11—12