JUS standardizacija
standardi i propisi u jugoslaviji
STANDARDIZACIJA U OBLASTI AMBALAŽE
Vojislav Kaličanin, dipl.ing.
Problemi u vezi sa standardizacijom u oblasti ambalaže su veoma brojni i složeni. Osnovna pitanja, koja se tiču ambalaže i pakovanja (ambalažiranja) i koja treba rešavati donošenjem odgovarajućih jugoslovenskih standarda i drugih propisa koji se donose na osnovu Zakona o standardizaciji, odnose se na:
1. ambalažne materijale, metode pakovanja i mašine za pakovanje; .
2. tehničko-tennološke i druge uslove za pakovanje (ambalažiranje) različitih vrsta proizvoda, metode ispitivanja, merenja i postupak ispitivanja radi utvrđivanja kvaliteta pakovanja;
3. savremene i racionalne metode pakovanja proizvoda, i
4. normativno regulisanje pojedinih pitanja, a posebno sporvođenje tipizacije i unifikacije ambalaže.
Aktuelnost navedenih pitanja nije sporna što potvrđuje
i činjenica da se ovim pitanjima intenzivno bave Među-
narodna organizacija za standardizaciju (ISO) kao i
Savet za uzajamnu pomoć (SEV -regionalna organizacija).
Savezni zavod za standardizaciju prati rad ovih organiza-
cija i, u okviru svojih kadrovskih i materijalnih mogućnos-
ti, koristi njihova rešenja prilikom izrade jugoslovenskih standarda i drugih propisa.
Ovde je prisutno i nerešeno pitanje terminologije koje se
svuda sreće, a prisutno je i u samom članku. Navodim
samo neke primere koji ovaj problem na očigledan način reprezentuju:
— ambalaža i pakovanje su sinonimi mada se pod izrazom ambalaža češće podrazumeva ambalažni materijal, a pod pakovanjem napunjena ambalaža odnosno
. ambalažirani upakovani proizvod;
— pakovanje podrazumeva ı upakovan proizvod (paket) i postupak korišćenja ambalažnog materijala;
— osnovno pakovanje često se naziva i komercijalno pakovanje;
— jedinično pakovanje naziva se i transportno pakovanje.
U ovom članku koristiće se izrazi ambalaža (u smislu materijala za ambalažiranje) i pakovanje u smislu napunjene ambalaže.
184
1. Opšte
Problem ambalaže se ne može izolovano posmairati zbog funkcije koju ona treba da izvrši u odnosu na proizvod-teret kome Je ona namenjena. Ponekad ambalaža ıspunjava istovremeno dve funkcije odnosno istovremeno je i osnovna (proizvodna) i transportna što je razlog više da se problemi ambalaže razmatraju kompleksno. To znači da treba sagledati i utvrditi zahteve i interese svih zainteresovanih za proces realizacije ambalaže od proizvođača ambalaže, preko korisnika (proizvođača proizvoda za koje se koristi ambalaža) do krajnjeg korisnikapotrošača proizvoda. Istovremeno se ne smeju prenebregnuti bezbednost, zdravlje i zaštita života i interesi društva.
U ovom radu se razmatraju samo pitanja koja su u nadležnosti Saveznog zavoda za standardizaciju {prema Zakonu o standardizaciji ("Službeni list SFRJ", br. 38/77 i 11/80). Pitanja koja se odnose na zdravstvenu ,spravnost životnih namirnica i predmeta opšte upotrebe regulisana su posebnim zakonom ("Službeni list SFRJ", br 55:78)
Problemi standardizacije u oblasti ambalaže i njihovo rešavanje donošenjem propisa o jugoslovenskim standardima i drugih propisa na osnovu Zakona o standardizaciji su problem svih zainteresovanih i moraju da budu rezultat usaglašenih stavova svih učesnika. Uloga Saveznog zavoda za standardizaciju je usmerena na donošenje propisa, a ne i na proučavanja i istraživanja u oblasti ambalaže, opreme i mehanizacije koja se koristi u procesu proizvodnje i upotrebe ambalaže. Savezni zavod za standardizaciju prati rad međunarodnih i drugih organizacija za standardizaciju, ali to nije dovoljno za rešavanje pojedinih pitanja već je neophodno aktivno uključivanje sv in zainteresovanih u proces izrade i donošenja odgovarajućih jugoslovenskih propisa, gde su standardi najbrojniji. Nepotpuna i neracionalna (nestandardizovana) rešenja u proizvodnji i primeni ambalaže negativno utiču na visinu troškova prevoza, rukovanja (manipulacije) i skladištenja i to u tolikoj meri da to otežava plasman i na inostranom tržištu; niko ne prihvata visoke cene koje su rezultat
Standardizacija 1983./br. 7-8