JUS standardizacija
kvalitet i atestiranje
ISKUSTVA IZ NADZORA ATESTIRANJA PLOČA IVERICA
Mr Miloš Dubajić, dipl. ine. · Đorđe Andrin, dipl. ina.
Meferat saopšten na Savetovanju “Atestiranje 827", Svetozarevo |
1. Uvodne napomene
Propisom Saveznog zavoda za standardizaciju utvrđena je obaveza atestiranja ploča iverica za opštu upotrebu i građevinarstvo (,,Sl. list SFRJ“ 9/79). Tu spadaju sve vrste ploča izrađenih od drvenog ivera i jednogodišnjih biljaka koje se upotrebljavaju za proizvodnju nameštaja, za unutrašnje oblaganje i izradu pregradnih zidova, za ambalažu i slične namene. Atestiranju takođe podležu furnirane ploče iverica čiji je srednji deo iverica, a strane
obložene plemenitim ili ljuštenim furnirom, koje se upo- ·
trebljavaju za oblaganje prostorija, izradu pregradnih zidova, vrata, proizvoda za unutrašnju ugradnju, za proizvodnju kutija za radio i TV prijemnika, za izradu nameštaja, te u brodogradnji, zanatstvu i širokoj potrošnji.
Razvojem industrije sintetičkih lepila omogućeno je ra-
cionalnije korišćenje manje vrednih sirovina od drveta za —
proizvodnju ploča iverica. Našavši uspešnu primenu u proizvodnji nameštaja i građevinarstvu, proizvodnja ploča iverica se počev od 50-ih godina ovog veka tako brzo razvija, da su one kao jeftiniji proizovd u znatnoj meri zamenile skuplje masivno drvo, panel i šper ploče u ovim granama delatnosti.
Industrijska proizvodnja ploča iverica u nas, osvojena prvi put 1959. god., takođe se veoma brzo razvijala, jer je od tada proizvedenih 10.000 m3š, u 1971. god. proizvedeno preko 200.000 m», a u 1980. god. preko 800.000 mŠ. Samo u prethodnom srednjoročnom razdoblju od 1976. do 1980. god. prosečna stopa rasta proizvodnje ploča iverica u nas iznosila je 14,5 %, što predstavlja neuporedivo najveću prosečnu stopu rasta u odnosu na ostale ploče od drveta, jer je u ovom periodu, samo u proizvodnji lesonit ploča zabeležen rast od 2,4 %, dok je u proizvodnji šper i panel ploča zabeležen pad proizvodnje. Ovakav porast proizvodnje ploča iverica uslovljen je odgovarajućim razvojem naše drvne industrije i građevinarstva a pogotovo industrije nameštaja i montažnih kuća. lako se iz statističkih podataka o potrošnji ploča iverica u 1980. god., kada je ostvarena maksimalna proizvodnja od 811.610 mš vidi, da je za finalnu proizvodnju u drvnoj industriji upotrebljeno 572.817 mš
246
—_— —– —_–I–: 00 O O O O O SMA
ploča iverica ili 70,6 %, izvezeno je 79.000 m? ili 9,8% dok je ostatak iskorišćen u širokoj potrošnji.
S obzirom na ovako široku primenu, zatim specifična tehničko-tehnološka svojstva ploča iverica, te mogućriosti da se iz razno raznih razloga u procesu proizvodnje ne postiže propisani nivo kvaliteta, koji je neophodan za kvalitetnu proizvodnju finalnih proizvoda, bilo je puno opravdanja da se za ploče iverice, pored redovne interne kontrole, propiše i viši nivo kontrole u cilju atestiranja.
2. Propisi o kvalitstu ploča iverica
Prvi jugoslovenski standardi za ploče iverice doneti su 1962. god. i njima je propisan kvalitet, dimenzije, uzimanje uzorka i metoda ispitivanja pojedinih svojstava ploča.
U vreme donošenja Naredbe o obaveznom atestiranju ploča iverica za opštu upotrebu i građevinarstvo 1979. god., na snazi su bili sledeći jugoslovenski standardi za ploče iverice:
D.C5.030. 1972. Ploče iverice. Klasifikacija; D.C5.031. 1972. Ploče iverice. Ploče za opštu upotrebu; D.C5.032. 1972. Ploče iverice. Ravne ploče za upotre. bu u građevinarstvu; D.C5.033. 1972. Ploče iverice. Furnirane ploče iverice.
Sem ovih, na snazi je bio JUS D.A1.100/62 za uzimanje uzorka, kao i 14 JUS kojima su propisane metode za ispitivanje pojedinih karakteristika kvaliteta ploča, kao što su savojna i zatezna čvrstoća, vlažnost, bubrenie i druge.
Razvojem tehnologije proizvodnje ploča iverica, koja je potencirana sve većim zahtevima proizovđača nameštaja za poboljšanjem pojedinih karakteristika kvaliteta ploča, jugoslovenski standardi za ploče iverice su menjani shodno tim zahtevima. U periodu od 1959. do 1970. god., kada je proizvodnja ploča iverica i pozder ploča kod nas vršena uglavnom na postrojenjima naše proizvodnje (,,lvo Lola Ribar" i „,Belišće“), kvalitet ploča nije uvek odgovarao jugoslovenskim standardima, čemu su uzrok bile teškoće tehničko-tehnološke prirode. Izgradnjom novih
Standardizacija 1983./br. 9—10