JUS standardizacija
dataka klinkeru, koje su vođene u tvorničkoj laboratoriji. O. tome se sačinjavao zapisnik, koji je prema traženju dostavljan inspekcijama (na primer IIMS je na traženje, zapisnike dostavljao Republičkoj građevinskoj inspekciji). Stupanjem na snagu navedene Naredbe, način same kontrole kvaliteta cernenta nije bitno izmenjen, dok je ocena kvaliteta bitno izmenjena.
Ocena kvaliteta se, naime prema Naredbi, daje na osnovu tromesečnog praćenja kvaliteta, kako na osnovu rezultata tvorničke laboratorije, tako i kontrolnih uzoraka i to:
— za proizvodnje manje od 8.000 tona cementa mesečno atest se daje tromesečno na osnovu ispitivanja slučajnihi uzoraka i to na najmanje tri uzorka u jednom tromesečju. Cement dobija atest ako sva tri uzorka u potpunosti odgovaraju ili ako od tri rezultata uzastopnih ispitivanja jedan rezultat ne odgovara u bilo kojoj karakteristici propisanoj jugoslovenskim standardom, s tim da rezultat sledećeg ispitivanja iste karakteristi“Ke, dodatno uzetog uzorka, mora da odgovara uslovima kvaliteta istog standarda;
— za proizvodnju veću od 8.000 tona cementa mesečno, navedeno vrednovanje za cemente proizvodnje manje od 8.000 tona, odnosi se i za ovu proizvodnju za sve karakteristike propisane jugoslovenskim standardom, izuzev potrebne vode za standardnu konzistenciju i čvrstoće posle 28 dana. Ove karakteristike se za ovu proizvodnju obrađuju, statistički prema postupku datom u tač. 7 i ocenjuju se prema tač. 10. navedene Naredbe. Na osnovu tromesečne obrade rezultata izdaje se atest o vrstii klasi cementa, čije važenje iznosi tri sledeća meseca.
Davanjem atesta kontrola kvaliteta se nastavlja na isti način kao u prethodnom tromesečju i već nakon mesec dana, na osnovu tvorničkih statistički obrađenih jednomesečnih rezultata čvrstoća posle 28 dana, ponovo se OcCenjuje kvalitet i u slučaju da ovi statistički obrađeni rezultati ne zadovoljavaju deklarisanu klasu, organizacija koja viši kontrolu izdaje atest za odgovarajuću nižu klasu, koji prema Naredbi važi do kraja tekućeg tromesečja. Međutim, ovaj postupak nije isti kod ponovnog dobijanja atesta.
Sprovođenjem ove mesečne kontrole naišlo se na više problema. Kao prvo nakon jednomesečne obrade i skidanjem klase odnosno izdavanjem novog atesta za nižu klasu, nije pravno rešeno šta biva sa atestom za taj isti cement koji je ranije izdat i važi tri meseca.
Kao drugo, treći mesec kontrole kvalitea u jednom tromesečju ne vrednuje se jednako kao prvi ili drugi mesec, jer za njega važi statistička obrada celog tromesečja, te na taj način cement tokom proizvodnje nema isti tretman. Ovo isto važi i za ponovno vraćanje atesta odnosno više
252
klase, pa je tretman neravnomeran i zavisan u kom mesecu tromesečja tvornica na osnovu jednomesečne kontrole izgubi atest. Dešavalo se, da proizvođač dobija atest za nižu klasu na osnovu prvog meseca jednog tromesečja. Međutim, već za vreme snižavanja klase ustanovljeno je, da je proizvođač popravio kvalitet svog cementa, a da je morao da cement daje kao cement niže klase do kraja teKućeg tromesečja. U slučaju na primer, predeklarisavanja cementa iz klase 35 u klasu 25 dovodilo je do toga, da proizvođač, koji proizvodi jedino ovu vrstu cementa nije mogao da cement proda preduzećima za konstruktivne betone, a praktično je već imao kvalitet cementa klase 35.
Takođe je značajno istaći, da smo u toku ove prve godine kontrole prema Naredbi imali slučajeve, da je proizvođač izgubio atest za cement sa dodatkom određene deklarisane količine mineralnog dodatka (pucolana ili i zgure), a da prema Naredbi ne može dobiti novi atest za cement poboljšanog kvaliteta, postignutog snižavanjem procenta mineralnog dodatka, time da bi se tretirao kao novi proizvod iste vrste cementa. Naredbom je naime obuhvaćena samo vrsta i klasa a ne i novi kvalitet iste vrste cementa, koji se može postići na više načina, od kojih je jedan promena udela mineralnog dodatka.
Naročita poteškoća sprovođenja Naredbe bila je u izdavanju prvog atesta novog proizovda, Koji se može dati tek nakon završenih svih ispitivanja najmanje tri uzorka, gde su uključene i čvrstoće nakon 28 dana. Čekanje pro-
· izvođača za dobijanje atesta više od mesec dana znači ls-
gerovanje cementa u silosima mesec i više dana. Sobzirom na to, da se za uvozni cement daje atest nakon već sedmodnevnih čvrstoća, organizacije koje su atestirale nove proizvode kod domaćih tvornica, iz navedenih razloga smatrale su, da mogu da daju atest kao i kod uvoznih'cemenata već nakon dobijanja trodnevnih, odnosno sedmodnevnih čvrstoća, a neke su davale privremeni atest sa važnošću do dobijanja dvadesetosmodnevnih čvrstoća što ni jedno ni drugo nije u skladu sa tač. 20. Naredbe. Međutim, svi izdati atestiza domaće proizvođače, na Osnovu ranih čvrstoća, bili su potvrđeni kasnije dobijenim čvrstoćama posle 28 dana, odnosno ni u jednomi siučaju izdati atesti nisu morali da se poništavaju.
Za domaće proizvođače u čiju proizvodnju i kvalitet Instituti imaju više uvida nego u kvalitet uvoznih vrsta cementa smatramo da je opravdaniji predloženi postupak za uvozne vrste cementa.
Na ove slučajeve naišlo se bilo kod uvođenja novog proizvoda u redovnu proizvodnju bilo kod proizvodnje csmenta koji se proizvodi za određeni objekat na zahtev građevinskog preduzeća. U ovom drugom slučaju se još postavlja i pitanje, da li je za proizvodnju jedne vrste cementa, koja se na zahtev naručioca proizvede u maloj količini, i u jednoj meljavi do 500 tona mora uzorkovati
Standardizacija 1983./br. 9—10