JUS standardizacija
stanoaaroci ı propisi u Jugoslaviji
STANDARDIZACIJA SAOBRAĆAJNOG ZNAKA "TABLA ZA OZNAČAVANJE NAZIVA ULICA” I NJEGOVA PRIMENA
Vojislav Kaličanin, dipl. ing.
Table za označavanje naziva ulica nisu nikakva novost. Novost je da je, najzad, i u našoj zemlji ova tabla promovisana u saobraćajni znak — znak obaveštenja (Pravilnik o saobraćajnim znakovima na putevima — "Službeni list SFRJ“, br. 48 od 11. septembra 1981. godine) i da su donošenjem jugoslovenskog standarda JUS Z.S2.322 (Saobraćajni znakovi na putevima. Table za označavanje naziva ulica. Oblik i mere) sa obaveznom primenom od 9. juna 1982. godine utvrđeni oblik, mere i položaj natpisa. Međutim, i posle proteklih više od godinu dana praktično, na uiicama, skoro da uopšte nema OVog saObraćajnog znaka, te se postavlja pitanje svrsishodnosti pretvaranja ove table u saobraćajni znak i podobnost utvrđenih tehničkih parametara.
Da bi se ocenila ispravnost postupka donošenja propisa o saobraćajnom znaku i odgovarajućeg jugoslovenskog standarda potrebna je detaljnija analiza elemenata koji su uticali na donošenje odluke o novom saobraćajnom znaku kao i analiza sadržaja samog standarda.
1. TABLE SA NAZIVIMA ULICA I BEZBEDNOST SAOBRAĆAJA U NASELJIMA
1.1 Stari sistem
Postojeći način označavanja naziva ulica je zastareo jer je zamišljen tako da zadovoljava potrebe samo pešaka koji se kreću polako, koji mogu stati odnosno izabrati povoljan položaj za čitanje naziva i koji imaju dovoljno vremena da pročitaju naziv.
Sistem označavanja naziva ulica nije jedinstven već varira od jednog do drugog grada. Table, neodgovarajuće veličine-površi, veličine i vrste uptorebljenog pisma (slova i brojevi), postavljene na fasadama zgrada, baštenskim zidovima ili ogradama, često na visinama od preko
3 mi zaklonjene drvećem ili okružene višebojnim reklam-
nim panoima mogu se videti samo iz određenog ugla. Ove i ovakve table koje su zadovoljavajuće za pešake praktično su beskorisne za vozače; može se bez dvoumljenja čak i zaključiti da indirektno ugrožavaju bezbed-
184
nost saobraćaja. 1.2 Sistem sa tablom — saobraćajnim znakom
Da bi se saobraćaj neometano i bezbedno odvijao u naseljima potrebno je obezbediti specifične uslove. Sa povećanjem broja motornih vozila ı sve većom mobilnošću ljudi raste ı potreba za odgovarajućim saobraćainim znakovima obaveštenja, racionalno konstruisanim i logički postavljenim. Zadovoljenjem osnovne potrebe vozača, da se u svako doba dana i noći, u svim vremenskim uslovima ı na bilo kom mestu, pomoću znakova obaveštenja brzo i potpuno obavesti odnosno odredi i sledi svoj put, ispunjavaju se i osnovni Zahtevi za bezbednost saobraćaja.
Table sa nazivima ulica, u svim naseljenim mestima, u sistemu obaveštavanja učesnika u saobraćaju zauzimaju posebno mesto. Prilikom vožnje kroz naselje vozač je psihički i fizički napregnut: vodi računa o ponašanju drugih učesnika u saobraćaju, obraća pažnju na saobraćajne znakove i moguće signale i instrukcije ovlašćenih lica, prati znakove obaveštenja koji ga vode ka njegovom odredištu ili traži pogodno mesto za zaustavljanje ili parkiranje. Kada vozi do određene adrese u nepoznatom gradu ili naselju vozač traži i ulicu u koju želi da uđe, što često nije jednostavno. Čak i samo jedan nedovoljno snalažljiv vozač u koloni, u takvim slučajevima, bez odgovarajućih znakova, a posebno tabli sa nazivima ulica u uskim ulicama, može ne samo da zaustavi saobraćaj već i da ugrozi njegovo bezbedno odvijanje. Vozaču se mora omogućiti da pravovremeno primi informaciju — da vidi i razume tablu sa nazivom ulice da ne bi zbog oklevanja, pogrešnog zaustavljanja i nepromišljenog manevra postao opasnost za druge učesnike u saobraćaju. Lakše pronalaženje odredišta u naseljenim mestima, ulice ili nekog objekta (stadion, železnička ili autobuska stanica i sl.) doprinose ravnomernijem i sigurnijem toku saobraćaja. Iskustva u zemljama sa razvijenim saobraćajem pokazala su da se posle primene tabli sa nazivima ulica, kao saobraćajnih znakova, povećava prolazna brzina, a opasnost od nagomilavanja smanjuje.
Standardizacija 1984./br. 7—8