JUS standardizacija

te, po pravilu se upotrebljava armirani beton najmanje marke MB — 30 i čelik za armirani beton GA. 240/360 i RA.400/500.

Prilikom rekonstrukcije i izgradnje skloništa dopunske zaštite mogu se upotrebiti građevinski materijali kojima se obezbeđuju propisana zaštitna svojstva.

Otpornost na mehanička dejstva određuje se u odnosu na osnovno opterećenje (stalno i pokretno) i naročito opterećenje (udarni talas eksplozije, dejstvo parčadi i ruševine). |

Opterećenje od udarnog talasa eksplozije, umesto stvarnog vremenski promenljivog (dinamičkog) opterećenja, zamenjuje se statički ravnomerno podeljenim optereće_ njem koje deluje upravno na površine elemenata konstrukcije i sredstava za zatvaranje otvora. Dinamička karakteristika opterećenja uvažava se dodatnim armiranjem pritisnute zone armiranobetonskog preseka elemenata u polju sa 50% armature u zategnutoj zoni.

Pregradni zidovi, izloženi su opterećenju od potresa. Zbog pojednostavljenja proračuna ovo se opterećenje uzima kao statičko ravnomerno podeljeno opterećenje urpavno na površinu, u oba smera naizmenično. Najmanja debljina delova skloništa koja su izložena dejstvu parčadi, iznosi za beton, opeku ili kamen 40 cm, a za zbijenu zemlju, pesak ili šljunak 80 cm.

Opterećenje od ruševina zgrade iznad podrumskih prostorija kroz koje prolazi hodnik pomoćnog izlaza uzima se kao ravnomerno podeljeno opterećenje, i ne superponira se sa opterećenjem od udarnog talasa, i iznosi: 10 kPa za zidane zgrade do P + 2 i zgrade od armiranog betona ili čelika nezavisno od broja spratova; 17,5 kPa za zidane zgrade od P + 3 do P + 4, i 25 kPa za zidane zgrade preko P + 4.

Otpornost na toplotno dejstvo — Elementi skloništa koji su izloženi toplotnom dejstvu treba da imaju najmanju debljinu betona 40 cm kod skloništa osnovne zaštite, odnosno 30 cm kod skloništa dopunske zaštite, ili ekvivalentnu debljinu drugog materijala kojim se obezbeđuje isti termoizolacioni efekta.

Otpornost na radijaciona dejstva obezbeđuje se površinskom gustinom zaštitnih elemenata, s tim da ukupna površinska gustina svih slojeva koji mogu da sačinjavaju zaštitni ekran iznosi:

obim zaštite skloništa skloništa izvan zgrada u zgradi (P+n) kg/m? kg/m? 50 1000 750 100 1800 1300 200 2000 1500 300 2200 1700

Spoljašnji zidovi skloništa koji su ispod kote terena a u

dodiru su sa tlom ne računaju se na opterećenja od radijacionog dejstva.

POSEBNI USLOVI KOJE MORA DA ISPUNJAVA KONSTRUKCIJA SKLONIŠTA

Uslovi koje mora da ispunjava konstrukcija ostali su isti kao iu ranijem pravilniku, tj. procenat armiranja iznosi najviše 2%; pritisnutu zonu elementa treba armirati sa 50% armature zategnute zone; unutrašnja strana tavanice i zidova mora biti armirana mrežom sa razmakom šipke najviše 15 cm; prečnik glavne armature ne sme biti. manji od 10 mm; zaštitni sloj armature sa unutrašnje strane ne sme biti veći od 1 cm; oslonci zidova, tavanica i temelja moraju biti ukljšteni; hodnik ulaza i pomoćnog izlaza odvojiti dilatacijom od konstrukcije skloništa a na konstrukciji skloništa nije dozvoljena izrada diletacija.

Kada se pogodne prostorije rekonstruišu u skloništa dopunske zaštite, potrebno je zatvoriti sve nepotrebne otvore na spoljašnjim zidovima i to: otvori u prizemlju zgrade zatvore se sa spoljne i unutrašnje strane a međuprostor treba ispuniti peskom ili zemljom a otvori koji se nalaze blizu površine tla zatvaraju se sa spoljašnje strane i zatrpavaju nasipom od zemlje, peska ili šljunka. Dodatnim podupiranjem tavanice povećava se njena nosivost, dok se povećanjem mase tavanice obezbeđuje veća zaštita od radijacionog dejstva i toplotnog opterećenja. Spolja šnji zidovi podrumskih prostorija koji su u kontaktu sa tiom i nisu duži od 6 m ne proveravaju se na opterećenje udarnog talasa, ako su: od opeke u cementnom ili produžnom malteru delbjine veće od 50 cm; od nabijenog betona debljine veće od 40 cm i od armiranog betona debljine veće od 20 cm.

SREDSTVA ZA ZATVARANJE OTVORA ZA KRETANJE Sredstva za zatvaranje otvora za kretanje kod skloništa i dvonamenskih objekata su: vrata, kapci i pregrade. Njihova zaštitna svojstva moraju da odgovaraju zaštitnim svojstvima skloništa, tj.:

— sredstva koja su neposredno izložena dejstvima oružja, treba da budu otporna na: proboj parčadi, natpritisak udarnog talasa eksplozije, požar i da se hermetički zatvraju, i da imaju prag. Ova sredstva se ugrađuju u otvore spoljašnjih zidova dvonamenskih objekata koji se koriste samo u vreme mira, a u vreme rata se zatvaraju i stavljaju van upotrebe; |

— sredstva koja su posredno izložena dejstvima oružja, treba da budu otporna na natpritisak udarnog talasa eksplozije i da se hermetički zatvaraju, i da imaju prag. Ova se sredstva ugrađuju na spoljašnjim zidovima ustave ulaza i ustave pomoćnog izlaza kao i u

209 CE O A AK ALIJA u IC TI O M) NV GV200

Standardizacija 1984./br. 7—8