JUS standardizacija

standardi i propisi u jugoslaviji

STANDARDIZACIJA SISTEMA OZNAČAVANJA PROIZVODA, RADOVA I USLUGA

— Komentar uz standard JUS A.A0.006

Gordana Stojanović, dipl. ing.

Početkom 1984. godine, u okviru Komisije za standarde iz oblasti skupova znakova, kodova i šifarskih sistema izrađen je jugoslovenski standard JUS A.A0.006 — ,,Označavanje proizvoda, radova i usluga. Opšta pravila“, koji je u međuvremenu preveden na jezike naroda Jugoslavije i, u momentu pisanja ovog komentara, čeka na objavljivanje u „Službenom listu SFRJ“. Ovaj standard je urađen nakon višegodišnje potrebe i pokušaja rešavanja ove materije, uz vrlo aktivno učešće cele nadležne komisije za standarde, sastavljene od odličnih poznavalaca problematike označavanja, šifriranja i automatske obrade podataka. Podloga za izradu standarda su bili sledeći dokumenti: — Uputstva za tehnički rad ISO iz 1982. godine, — nacrt standarda DIN 820 T27 iz 1982. godine, koji se odnosi na označavanje standardizovanih predmeta i — Uputstvo br. 1 u izdanju Saveznog zavoda za standardizaciju pod naslovom ,,Uputstvo o postupku za uobličavanje i redigovanje jugoslovenskih standarda“ iz 1983. godine, koje je urađeno na bazi prethodna dva dokumenta.

Cilj donošenja standarda A.A0.006

Povećanje efikasnosti obrade podataka, čemu je doprinelo korišćenje elektronskih računara, unelo je potrebu za besprekornom i što sažetijom identifikacijom podataka, tj. za uvođenjem jednoznačnih i jasnih pravila za oblik i način izražavanja podataka. Zbog ove potrebe je dobar sistem identifikacije i šifriranja činilaca poslovanja postao jedno od najvažnijih organizacionih sredstava pri uvođenju bilo kojeg automatizovanog informacionog sistema. Dalje, sistem identifikacije i šifriranja mora obezbediti da svaki predmet u tom sistemu ima samo jednu šifru; i obrnuto, da jednoj šifri mora odgovarati samo jedan predmet koji je definisan nizom podataka koji ga identifikuju. Taj niz podataka je, za predmet standardizovan na primer JUS-standardom, oznaka koja se utvrđuje u odgovarajućem JUS-standardu, u tački koja nosi naslov „Označavanje“. Cilj oznaka koje se utvrđuju u jugoslovenskim standardima je, dakle, da obezbede nedvosmislenu, jednoznačnu i u sažetom obliku, identifikaciju

Standardizacija 1984./br. 11—12

proizvoda (ili merne metode i sl.) koji ispunjavaju zahteve određenih standarda. | Do uvođenja savremenih računara u obradi podataka o proizvodima i proizvodnji uglavnom su se za standardizovane predmete koristile oznake utvrđene u jugoslovenskim standardima. Međutim, budući da pri određivanju ovih oznaka do sada nije postojao jedinstven pristup, dužina oznaka je vrlo različita od proizvoda do proizvoda, redosled podatakau oznakamaje međusobno takođe vrlo različit i onde gde ne bi morao da bude i sl. Osnovni uslovi koje bi oznake proizvoda, pogodne za AOP morale ispuniti su: — ograničenje na jednu optimalnu dužinu, imajući u vidu ekonomičnost obrade i razumljivost oznaka; — oznake treba da omoguće, koliko god je moguće, da budu sortirane mašinskim putem. S obzirom da u JUS-standardima ovi zahtevi nisu bili ispunjeni, troše se ogromna sredstva u organizacijama udruženog rada da se uvedu, za sopstvene potrebe razne skraćenice, interne oznake, uporedni pregledi i sl. pri čemu se ne obezbeđuje nikakva mogućnost za direktnu razmenu podataka sa drugim organizacijama van dotičnog informacionog sistema. Otuda je donošenje standarda koji će utvrditi jedinstvene osnovne zahteve za oznake svih proizvoda, radova i usluga od velikog značaja za racionalnu obradu podataka.

Označavanje prema JUS A.A0.006

U ovom standardu su utvrdena opšta pravila za označavanje koja se mogu podjednako primeniti kako za standardizovane predmete, tako za nestandardizovane, i podjednako za ručnu i automatsku obradu podataka. U standardu su utvrdeni:

— Opšta struktura i dužina oznaka,

— znaci koji se mogu upotrebiti u oznaci.

Na sledećem šematskom prikazu oznake predmeta vidi se da se oznaka sastoji od naziva označenog predmeta i identifikacionog dela oznake predmeta. Dužina oznake iznosi najviše 66 mesta {u ovaj broj ulaze i prazna mesta — razmaci).

305