JUS standardizacija

vanje sledećih karakteristika kvaliteta kao osnove za izdavanje atesta:

1) mera svetlog otvora;

2) otpornosti na mehaničko opterećenje,. odnosno Otpornosti na natpritisak vazdušnog udarnog talasa i otpornosti na dejstvo odboja, odnosno negativnog opterećenja inercijalnih sila;

hermetičnosti;

otpornosti na toplotno opterećenje (za sredstva koja se koriste sa unutrašnje strane ustave ulaza);

5) funkcionalnih karakteristika;

6) konstrukcionih karakteristika.

Pored toga propisana je i provera tehničke dokumentacije pre nego što se pristupi ispitivanju, kako bi se u slučaju uočenih nedostataka, izbegli nepotrebni troškovi ispitivanja i proizvodnje.

Naredba takođe propisuje postupke ispitivanja i način ocene rezultata ispitivanja, utvrđuje tipove sredstava za zatvaranje, unificirano označavanje atestnim znakom i pločicom za označavanje, kontrolu saobraznosti sredstva za zatvaranje iz proizvodnje atestiranom tipu, uslove koje trepa da ispunjava organizacija udruženog rada ovlašćena za atestiranje, u pogledu stručne kvalifikacije i radnog iskustva kadrova, itd.

U maju 1983. godine organizovana je javna rasprava o nacrtu Naredbe, objavljivanjem u glasilu Saveznog

3 4

— —

zavoda za standardizaciju ,,JUS Informacijama” i dostav-

ljanjem teksta Naredbe svim proizvođačima čeličnih sre-.

dstava za zatvaranje, Poslovnoj zajednici za civilnu zaštitu pri Privrednoj komori Jugoslavije i Saveznom sekretarijatu za narodnu odbranu. Sugestije i primedbe su većinom ugrađene u nacrt Naredbe koji je prosleđen Saveznom komitetu za zakonodavstvo 10. avgusta 1983. godine.

Naredba je objavljena u „Službenom listu SFRJ”, broj 4/85, a stupila je na snagu 1. februara 1986. godine. Ovlašćena organizacija za atestiranje čeličnih sredstava za zatvaranje otvora za kretanje, je FAKULTET STRO-

JARSTVA I BRODOGRADNJE SVEUČILIŠTA U ZAGREBU.

3.2 Naredba o obaveznom atestiranju armiranobetonskih sredstava za zatvaranje otvora za kretanje u skloništima i dvonamenskim objektima

Dugogodišnji naučnoistraživački rad u oblasti zaštite otvora za kretanje u skloništima i dvonamenskim objektima, stvorio je solidnu osnovu za donošenje propisa kojim će se u celoj zemlji jednoobrazno urediti ispitivanje i atestiranje armiranobetonskih sredstava za zatvaranje, što će dati podsticaj kvalitetnijoj proizvodnji ovog masovno korišćenog sredstva kako u civilnoj tako i u vojnoj upotrebi. Pored toga i porast izvoza poslednjih godi-

na, postavio je kao imperativ neprekidan napor na poboljšanju kvaliteta, što je i krajnji cilj uspostavljanja i sprovođenja sistema atestiranja. Početnu dilemu predstavljala je činjenica, da se veliki deo armiranobetonskih pregrada, pa i vrata i kapaka, betonira na terenu. Preovladalo je opravdano mišljenje, da radionički proizveden uzorak (model, prototip), treba da bude podvrgnut ispitivanjima pod uslovima koji su najbliži mogući onima koje prouzrokuju ratna dejstva. Taj stav osnažuje i činjenica da armiranobetonska sredstva nisu uvek zaštićena geometrijom prilaza, nego su neposredno izložena mehaničkom, toplotnom, radijacitonom i hemijskom dejstvu, pa su zahtevi za odgovarajućim stepenom pouzdanosti rigorozni. · Karakteristike kvaliteta koje se proveravaju, iste su kao i kod čeličnih sredstava za zatvaranje, a metode ispitivanja utvrđene su na bazi metoda osvojenih kroz razvoj i saradnju naučno-istraživačkih ustanova sa proizvođačima Naredba je objavljena u „Službenom listu SFRJ”, broj 13/85, a stupila je na snagu 15. marta 1986. godine. Zasada se nije prijavila nijedna radna organizacija za dobijanje ovlašćenja za atestiranje armiranobetonskih sredstava. Razlozi za slabu zainteresovanost radnih organizacija koje se bave ispitivanjima u ovoj oblasti, mogli bi se naći u nedovoljnoj ekonomskoj motivisanosti i u nedovoljnoj opremljenosti tih organizacija za ovu vrstu ispitivanja. I u slučaju naredbe za čelična sredstva i za armiranobetonska sredstva, propisani rok važenja atesta je 6 godina, uz jednu međuvremenu kontrolu saobraznosti sredstva iz proizvodnje atestiranom tipu. Ovako mala učestalost ispitivanja, ne osigurava izgleda ekonomičnost ispitivanja sa tačke gledišta ovlašćenih organizacija, pogotovo ako su potrebna dodatna ulaganja u neqostajuću opremu za ispitivanje.

Prilikom utvrđivanja roka važenja atesta, odnosno uče-

stalosti ispitivanja, moralo se međutim, voditi računa

još i o sledećem:

a) troškovi atestiranja su, zbog kompleksnosti ispitivanja i potrebe transporta relativno glomaznog uzorka, dosta visoki;

b) troškove obaveznog atestiranja, prema članu 59. Zakona o standardizaciji, snosi podnosilac zahteva za atestiranje, odnosno proizvođač.

Očigledno je da bi učestalije atestiranje moglo preko-

merno da optereti proizvođača, o čemu se vodilo ra-

čuna.

U slučaju da se i u bližoj budućnosti ne prijavi nijedna

radna organizacija za dobijanje ovlašćenja za atestiranje

armiranobetonskih sredstava za zatvaranje, rešenje bi se moglo potražiti u okvirima člana 57. Zakona o standar-

309

GOLU U RU CU O O = U OC o: U i CU O au -— = MT —— IO m IL O u OI LL OU O

Standardizacija 1987./br. 12”