JUS standardizacija
Savezni zavod za standardizaciju je u februaru 1990. doneo prednacrte navedenih operativnih planova usaglašavanja koji obuhvataju 234 direktive EZ (sa 199 amandmana) i 763 CEN/CENELEC standarda (EV, HD, ENV i pr EN). Prednacrt plana usaglašavanja tehničkih propisa daje paralelni prikaz direktiva EZ i jugoslovenskih tehničkih propisa (ako postoje) — po oblastima, odnosno grupama proizvoda, brojeve evropskih u jugoslovenskih standarda koji su u vezi sa direktivama odnosno tehničkim propisima, nadležnosti, odnosno zaduženja na poslovima usaglašavanja i predvidđene vremenske periode usaglašavanja. Predviđeno je da u 1990. godini otpočne usaglašavanje sa 52 osnovne direktive. Prednacrt plana usaglašavanja standarda daje paralelni prikaz evropskih, međunarodnih (ISO/IEC) i jugoslovenskih standarda (ako postoje), šifru direktive sa kojom je evropski standard u vezi (ako takva veza postoji), oblast proizvodnje u kojoj se primenjuju pretežno odnosno službu Saveznog zavoda za standardizaciju koja je odgovorna za tu oblast proizvodnje i predviđene vremenske periode usaglašavanja. Predviđeno je da u 1990. godini otpočme usaglašavanje sa 300 evropskih standarda.
Predviđa se da će Savezni zavod za standardizaciju usvojiti ove opsrativne planove do kraja aprila 1990: godine.
UVOD U RAČUNARSKU RAZMENU PODATAKA NA PODRUČJU ADMINISTRACIJE, TRGOVINE I TRANSPORTA — EDIFACT
Gordana Stojanović, dipl. ing.
Ovaj materijal je prezentiran na Seminaru „EAN, EPOS i EDIFACT sistemi”, koji su U januaru 1990. godine organizovali SITJ i PKJ/JANA za stručnjake iz maloprodajnih i velikoprodajnih trgovinskih i distributersko-transportnih organizacija. 1. ŠTAJE EDIFACT
EDIFACT [skraćenica za Electronic Data Interchange For Administration Commerce and Transport) je standardizovan jezik za komuniciranje informacijarna između računarskih sistema na nacionalnom i međunarodnom nivou u delatnostima kao što su trgovina, državna uprava, transport, bankarstvo, turizam, osiguranje itd.
Ovaj jezik komuniciranja se sastoji od:
— sintakse, objavljene kao standard ISO 9735,
— skupova standardnih poruka,
— nomenklature elemenata podataka, segmenata poruka i potrebnih šifarnika.
EDIFACT je drugim rečima prenošenje „dokumentacije bez papira”.
Ovo je sredstvo u savremenom poslovanju našlo svoju primenu naročito na području trgovine. Razlog za to leži u velikim troškovima dokumentacije na papiru i administrativnih procedura, koji, u najužem smislu, iznose 10 % vrednosti robe u prometu, a koji se mogu primenom EDI [Electronic Data \nterchange) znatno smanjiti. Brojni su i drugi usporavajući faktori u međunarodnim trgovinskim transakcijama koji su doveli do razvoja međunarodnih standarda EDI: šarenilo u metodologiji izrade računa i druge dokumentacije, u broju kopija dokumenata, u označavanju vidova transporta, u nesinhronizovanom kretanju robe i dokumenata i sl.
Prema EDIFACT standardima, PORUKA je termin koji se koristi da opiše strukturu podataka potrebnih za izvršenje određene poslovne funkcije (ili funkcija) na takav način da omogući njihov prenos i rukovanje pomoću elek tronskih sredstava. Poruka koja se formira za računarsku razmenu podataka, znači, mora imati jasno definisanu funkciju. Poruka može biti ekvivalentna u potpunosti funkciji nekog uobičajenog dokumenta., a u nekim slučajevima može biti ekvivalentna grupi dokumenata. Iz ovoga ne bi trebalo zaključiti da će sadržaj elemenata podataka takvih poruka biti jednak onim podacima Koji se nalaze u ekvivalentnim dokumeantima, koji sada funkcionišu. Pa ipak, stručnjaci, koji se prvi put sreću sa zadatkom formiranja poruka, treba da u tom radu počnu sa upoređivanjem između poznatog, uobičajenog dokumenta i standardizovane EDI poruke. Po analogiji sa papirnim dokumentima, mogu se napraviti tri osnovna nivoa poređenja:
— kompletni obrazac (dokument) — PORUKA — rubrike ili redovi u obrascu — SEGMENTI PODATAKA — jedinice (reči ili brojevi) u okviru
rubrika ili redova — ELEMENTI PODATAKA
NLO E A VUOUUAMNMUAEĆUUIAIMI U A LI = S E: 5
Standardizacija 1990./br. 1—3