Opuscules et fragments inédits de Leibniz : extraits des manuscrits de la Bibliothèque royale de Hanovre, page 108

78 REGULÆ DE BONITATE CONSEQUENTIARUM

Pri., V, 8,f,or. positionts est affirmatio vel negatio : ita hæc propositio : (pius est felix)

21 verso.

affirmat. Illa verd : (sceleratus non est felix) negat. Quantitas propositionis est universalitas vel particularitas. Ut cum dico Omnis pius est felix, vel si dicam Nullus sceleratus est felix; sunt propositiones universales, illa universalis affirmativa, hæc particularis ‘ negativa. Sed si dicam quidam sceleratus est fortunatus, quidam pius non est fortunatus, propositiones sunt particulares, illa affirmativa, hæc negativa. Venio nunc ad numeros quibus Termini sunt exprimendi; eamque in rem < sive > regulas < sive definitiones > dabo sequentes.

(1) Si qua offeratur propositio, tunc pro quolibet ejus Termino, subjecto scilicet vel prædicato, scribantur numeri duo, unus affectus Nota +, seu plus, alter Nota —, seu minus. Exempli gratia sit propositio : omnis sapiens est [pius] [justus] pius. Numerus respondens sapienti sit + 20 — 21, numerus respondens pio sit + 10 — 3. << Eosque vocabo imposterum Nwmeros cujusque Termini characteristicos (interim assumtos) > Hoc unum tantüm cavendum est ne duo numeri ejusdem Termini ullum habeant communem divisorem, nam si (loco + 20 — 21) pro sapiente sumsissemus numerum + 9 — 6 (qui ambo dividi possunt per eundem nempe per 3) non fuissent ullo modo apti. < Possumus etiam loco numerorum uti literis, ut in Analysi speciosa. Sub Jiferis enim quivis numerus conditiones easdem habens potest intelligi, ut si numerus pii sit + 4 — b, hoc uno observato ut 4. et b. sint primi inter se seu nullum habeant communem divisorem >.

| (D) Propositio universalis affirmativa vera est (verbi gratia Omnis sapiens est pius).

TOR SRE — cdh — ef + cd —e

Î

in qua quilibet numerus characteristicus subjecti (v. g. + 70 et — 33) per prædicati numerum characteristicum ejusdem notæ (+ 70 per — 10, et — 33 per — 3) exactè (id est ita ut nihil maneat residuum) dividi potest (ita si + 7o dividas per + 10 prodit 2, remanet mihil. si — 21 dividas per — 3 prodit 7. remanet nihil*). < Et contra quando id non fit falsa est. >

1. Lapsus calami, pour : universalis. 2. Leibniz avait d’abord écrit + 20—21 au lieu de + 70 — 33.