Prosvetni glasnik

86

иосветни гласник

тада је и магнетско поље јаче, и обратно, ако је струја у моторовом анкеру сдабија, биће и магнотско поље слабије. У опште, ако мотор има да изврши какав велики рад, тада се пушта јака струја у анкер, због чега магнетско поље постаје јаче; а ако мотор има да изврши ман.и рад, пушта се слабија струја. Мотори код трамвајских кола, као што смо већ рекли, смештени су испод пода. Да се не би купила удична ирашина и друга нечистоћа на моторе, они се затварају а само се оставе два отвора за веитилацију. Један од тих отвора сдужи за довођење хладног ваздуха с поља а други за истеривање топлог ваздуха, јер се мотори ири кретаљу загреју. Брзина мотора обично је већа од брзине точкова и свака кодска осовина има свој мотор. При кретању кола ирво се покрене анкер, који даље креће мали зупчасти точак, овај већи зупчасти точак, који покреће колске точкове. Ови се зупчасти точкови налазе у уљу, како би се што мање трошили и како се не би чуло шкрипање и други гласови. Брзина кола регулише се, као што смо раније рекли, уметањем или избадивањем отпора, за које смо такође казали, где се налазе. У. истом полудилиндру, где се налазе отпори, налази се, као што смо видели, јодан ваљак, чијим се обртањем може да мења правац струје а према томе и правад кретања мотора. То ће настунити онда, кад со промепи правац струје или у анкеру или у магнетима.. На послетку напомињемо, да јачина струје све више опада, што се иде даље од централе, због чега би се и кола са моторима све теже кретала, што су даље од електричне дентрале. Услед тог опадања струје — пошто отнор расте — централамора производити више струје, која ће губитак због отиора надокнађавати. Отпори ће бивати за. то сво већи, што са дужином жице АВ (сл. 1) и отпор расте. А како су поиречне жице: а, 1 ј , с, <1.... као и жица НБ тање од АВ, то ће и отпори бивати још већи, што струја пролази кроз већи број или део тих жица. Струја ће из жице АВ проћи кроз прву попречну жицу, која се налази пред додиром колске полуге са жицом НВ. На слици она би прошла из АВ кроз а, па кроз мотор кола 1 у шине и онда натра.1 у централу; за кола 2 пролази кроз 1о, па кроз мотор и шине натраг у централу. Снага сваког мотора износи 15 коњских снага, тј. снага оба мотора на обема колским осовинама износи 30 коњских снага. Тежина једних кола износи 4500—5000 кгр. Између свих система овај је систем нашао највише нримене. Он заузима преко 95% од подигнутих трамваја и жељезница свих осталих система. То долази због трошка око подизања мреже и због лакоће ири подизању. У сравњењу са осталим системима овај је систем најјевтинији иосле система са три шине. И овај систем имасвојих мана. Жична мрежапо улидама чини доста сметњи. Кад се жица прекине и крај додирне човека или животињу