RTV Teorija i praksa

Dobar deo programa naše radio-drame sastoji se iz prenosa pozorišnih predstava: izvode se odlomci iz komada koji se prikazuje ili čija če premijera biti uskoro. Takvi prenosi imaju neosporno dokumentarnu vrednost, kao što je imaju i prenosi iz skupštine ili sa sportskih igrališta; oni omogućuju radio-slušaocu da čuje jedan mali deo onoga što Beograđanin u gledalištu može da čuje i vidi. Ipak, spremani za pozorište, po sasvim drugom kriteriju i bez obzira na zahteve prenošenja i primanja preko radija, ti odlomci iz pozorišnih predstava u stvari nisu radio-dramska izvođenja. RADIO- PRENOSI Još znatniji deo programa ispunjavao se doskora komadima koji su s uspehom igrani u centralnim pozorištima. Mada su ti komadi, najčešće, posle izvesne adaptacije i potrebnog skračivanja uvežbavani za radio sa naročitom trupom, njihovo izvođenje je ipak, zbog površnog spremanja, na brzinu, pa i sa slabim izvođačima, ponekad predstavljalo karikaturu onoga što se u pozorištima prikazivalo. U poslednje vreme počelo se obraćati više pažnje i na adaptaciju teksta i na rad sa glumcima. Prišlo se i javnom izvođenju radio-drame pred malim brojem gledalaca. Kao pozorišno postignuče, prvo takvo izvođenje (Naslednica) bilo je neosporno uspelo; ali o njegovoj vrednosti za radio-prenos ne može se dati konačan sud, jer taj prenos nije vršen sa javnog izvođenja. O samom spremanju jedne radio-drame za takvo izvođenje može se reči da ono, pored očevidnih preimućstava (veće zalaganje glumaca, koji uz to svoj tekstmoraju govoriti napamet; pubhka kao učesnik u izvođenju), ima i skrivenih opasnosti: ni glumci ni reditelj ne usredsređuju se na to da isključivo akustičnim izražajnim sredstvima deluju na slušaoca, Otuda može pri radio-prenosu doći: do nejasnosti „planova” (prednji i zadnji plan) zbog zanemarivanja zvučnih kuhsa i njihove udaljenosh od mikrofona, jer su ti planovi pri javnom izvođenju orijentisani prema gledaocu i vidljivi, te ih prisutna pubhka jasno razhkuje i kad nisu zvučno dati; do dugih i praznih pauza, jer su one pri javnom izvođenju ispunjene vizuelnom glumom, koja za radio-slušaoca ne postoji; do sporog i isprekidanog tempa, opet, razume se, samo za mnogobrojne slušaoce, ne za malobrojne gledaoce; do preglasnog ih pretihog govorenja, jer je dinamika podešena više

103