Srpski književni glasnik

ЗАКОН ПрРОПОРЦИЈЕ У ИСсторРИЈИ. 443

вилност и законитост виде само из даљине, са висине; што је већа, дубља правилност, само се из све веће даљине види; из близа се виде само неправилности, ситне, искидане ствари.

Пошто је раније све више једно, то ранијега има све мање пута, све мање пута живи, постаје и нестаје. Док људски род само један пут живи, (пошто су се само један пут стекле све околности да је могао постати човек), пошто је само један пут постао, те ће га само један пут и нестати, — дотле доцније форме, племена,

народи много пута постају и нестају.

Пошто ранијега има све мање пута, то се раније све мање умножава, И пошто је све раније све више једно, TO има све мање узрока, Те све мање погодаба, те све мање потреба, те све мање веза и односа, те је живот све ранијег исалетен из све мање конаца, те има све мање заплета и догађаја, те све мање промена и све мање атрибута. Природа није ни блага, ни строга, ни милостива, ни сурова; у њој нема ни доброг ни злог, ни праведног ни неправедног, ни истинитог ни лажног, ни лепог ни ружног, ни корпеног ни шкодљивог, ни лековитог ни отровног.

Пошто раније има све мање узрока и погодаба, то све раније има све мање ступања ~ фаза у процесу свог живота, # по томе све мање форама, све више садржине ; све доцније има све мање садржине, све више форме и форама. А пошто је све доцнијим стварима корен у све ранијим, то је све раније све коренитије, све је више корен. У животињеким чулним снагама п потребама човековим јесте корен свега историјског код човека. У осећању је корен свега развитка душе и духа, као п тежња истини и разуму, — корен религије, права, морала, уметности, науке и философије.

24. Пошто се ствари Таложе и смештају једна на другу у простору оним редом којим ствари постају једна за дру-